Türkiye’nin orman içi yürüyüş parkurlarından kent merkezlerindeki park ve bahçelere dek yaygınlaşan zehirli sarmaşık (Toxicodendron radicans), her sapta üç yaprakçıktan oluşan karakteristik görünümüyle tanınıyor. İnce gövdeleriyle desteklere sarılan bu sarmaşık, temas ettiği deriye urushiol yağını enkaze ederek alerjik dermatite neden oluyor.
Urushiol’ün Etkileri ve Belirtiler
Zehirli sarmaşıkla ilk temas anından itibaren urushiol cilt altına nüfuz eder. Kısa süre sonra:
- Kızarıklık ve yanma hissi
- Süratle yayılan şiddetli kaşıntı
- Sıvı dolu kabarcıklar
görülür. Korunmasız temas, eklemler ve koltuk altı gibi kıvrım noktalarında daha ağır reaksiyonlara yol açabilir.
Temas Sonrası İlk Yardım Adımları
- Hemen yıkayın: Ilık su ve bol sabunla en az 10 dakika boyunca nazikçe ovalayarak urushiol’ü ciltten arındırın.
- Soğuk kompres uygulayın: Kaşıntı ve yanmayı hafifletmek için temiz bezle soğuk uygulama yapın.
- Ateşli semptomlarda hekime başvurun: Yaygın enfeksiyon, aşırı şişlik veya yüksek ateş gelişirse vakit kaybetmeden tıbbi destek alın.
Korunma Yöntemleri
- Giysi koruması: Uzun kollu gömlek, pantolon ve su geçirmez eldiven kullanın.
- Temizlik: Bahçeden çıkınca giysilerle elle temas eden bot ve eldivenleri ev dışında çıkarıp ayrı yıkayın.
- Bitki tanıma: “Leaves of three, let it be” (üç yaprakçıktan birine dokunma) kuralını aklınızda tutun.
Uyarılar ve Uzman Görüşleri
Dermatoloji Uzmanı Dr. Aslı Demir, “Çocuklar ve hayvanlar urushiol’ü taşıyıcı rolü üstlenebilir; bu yüzden park ve bahçe temizliğinde azami dikkat şart” diyor. Tarım ve Orman Bakanlığı da milli park, piknik alanı ve yürüyüş yolunda uyarı levhaları asarak vatandaşları bilgilendiriyor.
Ekolojik Rol ve Mücadele
Zehirli sarmaşık, bazı kuş türlerine meyve kaynağı sağlasa da aşırı çoğalması diğer bitkilerin gelişimini engelliyor. Mekanik söküm ve lisanslı herbisit uygulamaları, bitkinin kontrol altına alınmasında başlıca yöntemler arasında.
Serpil ADAK