UNUTULMAYA YÜZ TUTAN DİL: ROMEİKA

Anadolu tarih boyu pek çok medeniyete ev sahipliği etmiştir. Özellikle Karadeniz Bölgesi’nin tarihi ve kültürel değerleri de ön plana çıkmaktadır. Bu medeniyetlerin uğrak noktası olan bölgede Romeika dili de kullanılmaktaydı. Romeika dili, yaklaşık 2.000 yıldır ölü bir dil olan Antik Yunanca’ya benzerliğiyle dikkat çekiyor.

Anadolu, onlarca farklı medeniyete ev sahipliği yapan kadim bir coğrafya. Üstelik bu kadim medeniyetlerden günümüze ulaşan çok sayıda eser var. Bu sebeple Anadolu, kültür ve tarih mirası söz konusu olduğunda dünyanın en bereketli toprakları arasında bulunuyor. Antik şehirler, hamamlar, camiler, kiliseler, saraylar… Ancak Anadolu’nun kadim zamanlardan günümüze ulaşan hazineleri, bu maddi yapılarla sınırlı değil. Bugün, Karadeniz’in belirli bölgelerinde küçük bir topluluk tarafından konuşulan Romeika dili de Anadolu’nun en önemli kültür varlıkları arasında.

**

Binlerce yıllık köklü bir geçmişe sahip olan Romeika dili, Antik Yunancanın da günümüzde yaşayan en yakın akrabası olarak kabul ediliyor. Öyle ki bugün tüm dünyanın yakından tanıdığı Antik Yunan filozoflarından pek çoğunun modern Yunancadan ziyade, günümüzdeki Romeika diline benzer bir dil kullandığı ifade ediliyor. Kısacası Romeika, Anadolu topraklarında binlerce yıldır varlığını sürdüren oldukça önemli bir kültür mirası. Ancak ne yazık ki, ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıya!

**

Anadolu, çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapan oldukça önemli bir coğrafyadır. Günümüzden çok uzun zaman önce Anadolu topraklarında yaşayan insanlardan günümüze ulaşan onlarca eser, Anadolu’nun evrensel insanlık kültürü için ne denli kıymetli bir bölge olduğunu ortaya koyuyor. Ancak Anadolu’daki kadim kültür ürünleri, yalnızca maddi unsurlarla sınırlı değil.

**

Romeika isimli kadim bir dil, Anadolu’nun kuzey kesimlerinde bugün dahi varlığını sürdürüyor. Günümüzde yaklaşık 5 bin kişi tarafından konuşulduğu düşünülen Romeika dili, yoğun olarak Trabzon’un Tonya, Çaykara, Dernekpazarı, Maçka, Of, Sürmene ve Köprübaşı ilçeleri ile bu bölgelerdeki ücra dağ köylerinde konuşuluyor. Müslüman oldukları için 1923 yılındaki mübadeleden muaf tutulan Karadeniz’deki küçük topluluklar, uzun yıllardan bu yana bu kadim dilde konuşmaya devam ediyor. Romeika, günümüze Karadeniz Rumcası veya Pontus Rumcası olarak da isimlendiriliyor.

**

Romeika dili, yaklaşık 2 bin yıldır ölü bir dil olan Antik Yunancadan yapılar barındırıyor. Cambridge Üniversitesinden dil bilimci Ioanna Sitaridou tarafından aktarılan bilgiye göre Romeika, bugün konuşulan diğer tüm Yunanca lehçelerinde kaybolmuş olan Klasik Yunancadan gelme yapılar ihtiva ediyor.

**

Uzmanlar, Antik Yunancadan türeyen modern dillerde mastar kullanımının kaybolduğunu ancak Romeika dilinde Antik Yunanca ile benzer kullanımların korunduğunu ifade ediyor. Öte yandan Romeika dilinin, kelime dağarcığı bakımından da Antik Yunanca ile büyük benzerlikler taşıdığı belirtiliyor. Bu bakımdan, bugün tüm dünyanın yakından tanıdığı Platon ve Sokrates gibi Antik Yunan filozoflarının modern Yunancadan ziyade, Romeika diline daha yakın bir lisan ile konuşup yazdığını söylemek mümkün. Kısacası Anadolu topraklarında yaşamaya devam Romeika dili, Klasik Yunan medeniyetinden günümüze kadar ulaşmayı başarabilen en önemli kültür varlıklarından biri. Romeika, Anadolu coğrafyasında binlerce yıldır konuşulan fakat ne yazık unutulmaya yüz tutan diller arasında yer alıyor.