MASLOW’UN İHTİYAÇLAR HİYERARŞİSİ

İnsan, daha ilk andan itibaren çeşitli ihtiyaçlarla dünyaya gelir. İhtiyaçlar giderildikçe, mutlaka yenileri ortaya çıkar. Üstelik ihtiyaçlarımız, yaşamlarımızı kuşatan ve yöneten en temel unsurlar arasındadır. Bununla birlikte her zaman belirli bir hiyerarşi içerisinde yer alırlar. Amerikalı psikolog Abraham Maslow, 1943 yılında yayımladığı bir çalışma ile insan ihtiyaçlarını akademik bir zemine oturtarak kuramsal hale getiren önemli isimlerden biriydi. 1943 tarihli Maslow teorisi veya yaygın söylenişiyle Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi temelde, insanın farklı kategorilerde ve aralarında hiyerarşik bir ilişki bulunan ihtiyaçları olduğunu ifade ediyor.

Ancak bu kıymetli psikoloji teorisinin ileri sürdüğü başka şeyler de var. Örneğin Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre insanın kişilik gelişimi, o andaki baskın ihtiyaç kategorisinin niteliği tarafından şekillendiriliyor. Öte yandan Maslow’un tanımladığı ihtiyaçlar, çoğunlukla bir piramidin katmanları şeklinde tasvir ediliyor. Teoriye göre birey en alttaki fizyolojik ihtiyaçlarını karşıladıkça en üst basamaktaki kendini gerçekleştirme ihtiyacını gidermeye doğru ilerliyor.

Maslow’un ortaya attığı ihtiyaçlar hiyerarşisine göre, her insanın doğuştan gelen bazı ihtiyaçları vardır. Maslow bu ihtiyaçları bir piramidin içinde en alttan en üste doğru bir sıraya koymuştur. İnsan alttaki ihtiyacını giderdikçe, bir üstteki gereksinimine doğru otomatik olarak ilerler. Yani alt düzey ihtiyacını tatmin etmediği sürece üste doğru ilerleyemez. Maslow bu hiyerarşiyi beş temel kategoriye ayırmıştır. Bunlar fizyolojik gereksinimler, güvenlik gereksinimi, sevgi / ait olma gereksinimi, saygınlık gereksinimi, kendini gerçekleştirme gereksinimidir.

Fizyolojik gereksinimler (nefes alma, besin, yemek, su, cinsellik, uyku, sağlıklı metabolizma, boşaltım)

Güvenlik gereksinimi (beden, iş, kaynak, ahlak, aile, sağlık ve mülkiyet güvenliği)

Ait olma, sevgi, sevecenlik gereksinimi (arkadaşlık, aile, cinsel mahremiyet)

Saygınlık gereksinimi (özsaygı, özgüven, başarı, başkalarına saygı duymak, başkaları tarafından saygı duyulmak)

Kendini gerçekleştirme gereksinimi (erdemli, yaratıcı, içten, problem çözücü, önyargısız ve hakikatleri kabul eder olmak)

Fizyolojik gereksinimler: Piramidin en altında hayatta kalmak için olmazsa olmaz olan fizyolojik gereksinimler vardır. Bu gereksinimler yemek, nefes alma, su, uyku ve cinsellik gibi şeylerdir. Maslow’a göre piramidin en önemli basamağı fizyolojik ihtiyaçlardır. Çünkü canlılar hayatlarını boyunca bu ihtiyaçları karşılamak için uğraşırlar ve bu ihtiyaçlar karşılanmadan diğer ihtiyaçlar basamaklarına geçilemez.

Güvenlik gereksinimi: Fizyolojik ihtiyaçlar karşılandıktan sonra güvenlik öncelikli hale gelir. Güvenlik gereksinimleri arasında mülkiyet güvenliği, finansal güvenlik, kişisel güvenlik ve sağlık yer alır. İnsanlar, fiziksel olarak hayatta kalmak için gerekli olan bu iki basamağı karşıladıktan sonra diğer basamaklara geçebilirler.

Sevgi / ait olma gereksinimi: Fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarını karşılayan insanlar piramidin üçüncü kısmı olan sevgi / ait olma gereksinimi için motive olabilirler. Bu basamakta insan, eş, çocuk ve arkadaş gibi eksikliklerini gidermeye çalışır. Sevgi / ait olma gereksinimini karşılayamayan hiçbir insan bir üst basamağa geçemez.

Saygınlık gereksinimi: Alt basamaklar yeteri kadar karşılandıktan sonra sırada saygınlık gereksinimi vardır. Bu basamakta insan, kendine güven ve saygı duyar ve başarılı olmak ister. Ayrıca başkalarına saygı gösterir ve başkaları tarafından saygı duyulan biri olmak ister.

Kendini gerçekleştirme gereksinimi: Bu aşamada insanlar, ellerinden gelen her şeyi yaptıklarını ve potansiyellerinin en üst sınırına ulaştıklarını hissederler. Ancak kendini gerçekleştirme gereksinimi nadiren kalıcı bir histir. Dolayısıyla insanların yaşamları boyunca sahip oldukları kişisel gelişim için devam eden ihtiyacı ifade eder.