BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NIN BİLİNMEYENLERİ

Tarihin en önemli dönemeçlerinden birisi birinci Dünya Savaşı diyebiliriz. Özellikle imparatorlukların ve ülkelerin kaderini belirleyen savaşın sonunda yaşananlar ürkütücü boyutlardaydı. Birinci Dünya Savaşı, dünyanın daha önce hiç görmediği büyüklükte küresel bir çatışmaydı. Yirminci yüzyılın başlarındaki teknolojik gelişmeler, milyonlarca insanı öldüren ve birçoğunu kalıcı yaralanmalara maruz bırakan yeni silahları da beraberinde getirdi. Canlara mal olan sadece kurşunlar veya patlayıcılar değildi. Açlık ve hastalıkların da bu büyük ölüm sayısında etkisi oldu.

1. Birinci Dünya Savaşı, tarihin ilk küresel savaşıydı. İnsanoğlu tarih boyunca sayısız çatışma yaşasa da hiçbir zaman bu kadar çok ulusun dahil olduğu bir savaş olmamıştı. Savaşın sonunda çatışmaya 30’dan fazla ülke katılmıştı.

Savaş; dört yıl, üç ay, iki hafta sürdü. İkinci Dünya Savaşı’na kadar, sadece Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak biliniyordu. Alman biyolog ve filozof Ernst Haeckel, Birinci Dünya Savaşı adını veren ilk kişiydi. Savaşı Avusturya-Macaristan kraliyetine yapılan suikast başlattı. Avrupa’da gerilim zaten yüksekti ama bardağı taşıran son damla, bir Sırp’ın Avusturya-Macaristan’ın varisi Arşidük Franz Ferdinand’a suikast düzenlemesi oldu.

Arşidük Franz Ferdinand’a yönelik ilk suikast girişimi başarısız olmuştu. Sırp suikastçılar ilk olarak 28 Haziran 1914 sabahı arşidükün arabasına bomba atarak saldırdılar. Ancak bomba Ferdinand’ın arabasına çarptı ve konvoydaki diğer arabalardan birini havaya uçurdu.

Avusturya-Macaristan arşidükü, şoförünün yanlış yöne dönmesi nedeniyle öldürüldü. İtilaf Devletleri arasında Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu gibi ülkeler, İttifak Devletleri arasında ise Fransa, Sırbistan, İtalya, Rusya, Birleşik Krallık, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri vardı.

Birinci Dünya Savaşı dört imparatorluğun yıkılmasına neden oldu. Bunlar Alman, Rus, Osmanlı ve Avusturya-Macaristan imparatorluklarıydı. Sonradan Türkiye, Avusturya, Estonya ve Litvanya’nın da içinde bulunduğu birçok bağımsız cumhuriyet kuruldu.

Birinci Dünya Savaşı, tarihte en fazla insanın öldüğü olaylardan biriydi. Birinci Dünya Savaşı 9,7 milyon askerin ve 11 milyon sivilin ölümüne, 21 milyon kişinin de yaralanmasına neden oldu. Ne yazık ki savaş sırasındaki kayıpların büyük çoğunluğu savaşla bağlantılı kıtlık ve hastalıklardan kaynaklanıyordu.

HG Wells, Birinci Dünya Savaşı’nı tüm savaşları sona erdirecek savaş olarak adlandırmıştı. Bu tabiri ortaya atan İngiliz yazar H. G Wells, Birinci Dünya Savaşı’nda Alman askerlerinin ezilmesinin Avrupa’daki tüm çatışmaların sonunu getireceğine inanıyordu. Ne yazık ki yanılmıştı.

Savaş başladığında askerler doğru düzgün kask bile takmıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda kullanılan silahları yapan bazı İngiliz kadınlarının ve bebeklerinin teni sarıydı. Kanarya Kızları olarak bilinen bu kadınlar, trinitrotoluen (TNT) silahlarının yapımından sorumluydu. Bomba fabrikalarında kullanılan zehirli kimyasallar karaciğer hasarına ve sarılığa neden olmuştu. Bu kadınlardan doğan bebeklerin de geçici olarak sarı tenliydi, bu durum zamanla kendiliğinden geçiyordu.