301963 yılında Sovyetler Birliği’nin uzay yarışında bir adım öne geçmek için kadın kozmonot gönderme kararı almasıyla Tereshkova’nın kaderi değişti. Henüz 26 yaşındayken Vostok 6 göreviyle uzaya çıkan Tereshkova, dünya yörüngesinde 48 tur attı ve tam 3 gün boyunca uzayda kaldı. Ancak görevi sadece bir ilki başarmakla sınırlı değildi; uzay aracında yaşanan bir yön hatasını bizzat kendisi fark etti ve sistemdeki aksaklığı düzelterek başarılı bir şekilde dönüşünü sağladı.

Tekstil Fabrikasından Uzay Gemisine

1937 yılında Yaroslavl bölgesinde dünyaya gelen Tereshkova, çocuk yaşta babasını kaybetti. Maddi nedenlerle eğitimini yarıda bırakmak zorunda kaldı ve annesiyle birlikte tekstil fabrikasında çalışmaya başladı. Ancak gökyüzüne olan merakı, onu amatör paraşütçü olmaya yöneltti. Kısa sürede bu alanda dikkat çeken genç kadın, Sovyet yetkililerin uzay için kadın kozmonot arayışında öne çıktı.

1962 yılında binlerce başvuru arasından sadece beş kadın seçildi. Sıkı bir eğitim süreci sonunda Valentina Tereshkova, 16 Haziran 1963’te Vostok 6 ile tek başına uzaya çıkan ilk kadın olarak tarihe geçti.

Uzayda Yaşanan Krizi Kendisi Çözdü

Tereshkova’nın görev sırasında yalnızca gözlem yapmadığı, aynı zamanda hayat kurtaran bir müdahalede bulunduğu yıllar sonra ortaya çıktı. Uzay aracının hatalı bir yörüngeye girdiğini fark eden Tereshkova, yön kontrol sistemini manuel olarak kullanarak bu hatayı düzeltti. Eğer bu kritik hamle yapılmasaydı, araç dünyadan uzaklaşmaya devam edecekti.

Ancak bu teknik arıza ve kahramanca müdahale, yıllar boyunca kamuoyuyla paylaşılmadı. Gerçek, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ortaya çıktı.

Önyargılara Karşı Mücadelesi Sürdü

Tereshkova, görevinden sonra da sadece uzay tarihine adını yazdırmakla kalmadı; bilim ve siyaset alanında da kadınların sesi olmaya devam etti. Uzayda mide bulantısı yaşaması üzerinden yapılan cinsiyetçi yorumlara rağmen, geri adım atmadı. “Dünya’da erkeklerle aynı riski alıyorsak, uzayda da alabiliriz,” diyerek kadınların uzaydaki varlığını savundu.

Zhukovsky Hava Kuvvetleri Akademisi’nden mezun oldu, mühendislik doktorası yaptı ve Sovyet döneminde parlamentoda aktif görevler üstlendi.

Mars Hayalinden Vazgeçmedi

2007 yılında, 70 yaşına bastığında hâlâ gözü yıldızlardaydı. “Eğer maddi imkânım olsaydı, Mars’a gitmek isterdim. Dönmesem de olurdu,” diyerek insanlık tarihine katkıda bulunma arzusunu yineledi.

Valentina Tereshkova’nın hikayesi, sadece uzaya çıkan ilk kadın olmanın ötesinde; kararlılık, cesaret ve sistem karşısında dimdik durmanın öyküsüdür. Onun adı bugün yalnızca bir tarih notu değil, milyonlarca kadın için ilham kaynağı olarak anılıyor.

Serpil ADAK