Doğal ortamların yanı sıra süs bitkisi olarak da sıkça tercih edilen ortanca (Hydrangea), özellikle çocuklar ve evcil hayvanlar açısından ciddi sonuçlar doğurabilecek zehirli bileşikler içeriyor. Japonya ve Çin kökenli bu bitki, toprak yapısına göre renk değiştirmesiyle bilinse de, sahip olduğu toksik maddelerle dikkatli davranılması gereken bir tür.
Siyanür Tehlikesi Bitkinin İçinde Saklı
Ortanca bitkisinin yaprak, sap ve çiçeklerinde siyanogenezik glikozitler adı verilen maddeler bulunur. Bu maddeler vücuda alındığında sindirim sisteminde parçalanarak hidrojen siyanür (HCN) adı verilen zehirli bir bileşiğe dönüşür. HCN, hücrelerin oksijen kullanma yeteneğini engeller ve bu durum iç boğulmaya neden olabilir. İnsan vücudu oksijen alıyor gibi görünse de, hücreler bu oksijeni kullanamadığı için hayati tehlike oluşur.
Zehirlenme Belirtileri Hızla Ortaya Çıkabilir
Ortanca çiçeği tüketildikten ya da çiğnendikten kısa bir süre sonra aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Ağız ve boğazda yanma hissi
- Bulantı, kusma
- Karın ağrısı, ishal
- Baş dönmesi, çarpıntı
- Solunum güçlüğü
- Bilinç kaybı, nöbet ve ileri vakalarda ölüm
Bu belirtiler, özellikle çocuklarda ve küçük hayvanlarda çok daha şiddetli seyredebilir.
Kimler Risk Altında?
Ortanca çiçeği özellikle meraklı küçük çocuklar, kediler, köpekler ve otla beslenen çiftlik hayvanları için risklidir. Bitkiyi çiğnemek veya yutmak, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle çocukların ve hayvanların bulunduğu ortamlarda ortanca çiçeği bulundurulmamalı ya da erişimden uzak bir alanda yetiştirilmelidir.
Zehirlenme Durumunda Ne Yapılmalı?
Ortanca çiçeğinden zehirlenme şüphesi varsa:
- Ağız bol suyla çalkalanmalı, ancak kişinin kusması teşvik edilmemelidir.
- En kısa sürede 112 aranmalı ya da en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
- Mümkünse bitkiden bir örnek alınarak sağlık personeline gösterilmelidir.
- Evcil hayvanlarda benzer belirtiler görülüyorsa veteriner hekime gidilmelidir.
Bilimsel Kaynaklar Ne Diyor?
Amerikan Zehir Kontrol Merkezleri ve ASPCA tarafından yapılan açıklamalarda, Hydrangea türlerinin insanlar ve hayvanlar için toksik olduğu açıkça belirtilmiştir. Ayrıca, bazı ülkelerde ortanca çiçeğinin kasıtlı olarak zehir amaçlı kullanıldığı vakalar da kayıtlara geçmiştir.
Balıkesir’de Ortanca Merakı Yaygın
Özellikle Balıkesir’in sahil ilçelerinde ve Kazdağı eteklerinde ortanca çiçeği sıkça tercih ediliyor. Edremit’in bahçelerinde, Ayvalık’ın taş ev önlerinde ve Bandırma’nın serin balkonlarında göz alıcı bir görüntü sunan bu çiçek, iklim koşullarına kolayca uyum sağlıyor. Ancak bölge halkı genellikle bu bitkinin taşıdığı tehlikenin farkında değil. Ortanca, süs bitkisi olarak seviliyor ama zehirli yapısı pek bilinmiyor.
Güzellik Her Zaman Masum Değildir
Ortanca çiçeği, estetik görünümüne rağmen toksik etkileri nedeniyle dikkatle yetiştirilmesi gereken bir bitkidir. Özellikle çocuklar ve evcil hayvanların sağlığı söz konusu olduğunda, güvenli alanlarda bulunması ve toplumun bu konuda bilinçlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Şefiye YILDIRIM