Fatih Sultan Mehmet, çocukluğunda aldığı eğitimle dikkat çeker. Hem babası II. Murad hem de devrin en önemli alimlerinden olan Akşemseddin, Molla Gürani ve Molla Hüsrev’den dersler aldı. Bu eğitim sadece dini ve fenni bilimlerle sınırlı değildi; aynı zamanda dil eğitimi de büyük önem taşıyordu. Fatih Sultan Mehmet, Arapça, Farsça, Latince ve Yunanca gibi dillerde ileri seviyede bilgi sahibiydi. Bu sayede, Avrupa’nın ve Doğu’nun kültürel ve bilimsel birikimlerini yakından takip edebilme imkanı buldu.

Tahta Geçiş ve İlk Hükümdarlık Dönemi

1444 yılında babası II. Murad’ın tahttan feragat etmesiyle genç yaşta tahta çıkan Mehmet, kısa bir süre sonra Haçlı Seferleri’nin tehdidi altında yeniden babasının tahta geçmesiyle geri çekildi. Ancak bu süreçte devlet yönetimi konusunda önemli tecrübeler edindi. Babasının ölümüyle 1451 yılında yeniden tahta geçti ve büyük hedeflerine ulaşmak için kolları sıvadı.

İstanbul’un Fethi

Fatih Sultan Mehmet’in en büyük başarısı, kuşkusuz İstanbul’un fethidir. 29 Mayıs 1453 tarihinde gerçekleşen bu fetih, sadece Osmanlı İmparatorluğu’nun değil, dünya tarihinin de dönüm noktalarından biridir. Bizans İmparatorluğu’na son veren bu zafer, Doğu Roma İmparatorluğu’nun kalıntılarını ortadan kaldırarak Osmanlı İmparatorluğu’nun bir dünya devleti olmasının önünü açtı. İstanbul’un fethi, Avrupa’da büyük bir yankı uyandırdı ve Batı’nın Osmanlı İmparatorluğu’na bakışını değiştirdi.

Bilinmeyen Yönleri

Fatih Sultan Mehmet’in pek bilinmeyen yönleri, onun kişiliği ve yönetim anlayışını daha derinlemesine anlamamızı sağlar. İşte bu büyük hükümdarın az bilinen bazı özellikleri:

Sanatseverliği ve Şairliği: Fatih Sultan Mehmet, sanatın ve edebiyatın büyük bir destekçisiydi. Şiirle de ilgilenen Fatih, “Avni” mahlasıyla şiirler yazdı. Onun döneminde İstanbul, sanat ve kültür merkezi haline geldi. Şairleri ve sanatçıları himaye ederek Osmanlı kültürünün gelişimine büyük katkılarda bulundu.
Bilim ve Teknolojiye İlgisi: Fatih Sultan Mehmet, bilime ve teknolojiye büyük önem verirdi. İtalyan ressam Gentile Bellini’yi İstanbul’a davet ederek kendi portresini yaptırması, sanat ve bilim alanında Batı ile doğrudan iletişim kurma arzusunun bir göstergesidir. Ayrıca, ünlü matematikçi ve astronom Ali Kuşçu da onun himayesinde çalışmıştır.
Mimari ve Şehir Planlaması: İstanbul’un fethi sonrasında şehrin yeniden inşasına büyük önem veren Fatih Sultan Mehmet, birçok cami, medrese ve saray yaptırdı. Fatih Camii ve Topkapı Sarayı onun döneminde inşa edilen önemli yapılar arasındadır. Şehrin imarı ve planlamasında titizlikle çalışarak İstanbul’u dünyanın en önemli merkezlerinden biri haline getirdi.
Yasal Reformlar: Fatih Sultan Mehmet, Osmanlı İmparatorluğu’nun hukuk sistemini güçlendirmek için çeşitli reformlar gerçekleştirdi. Kanunname-i Ali Osman adı verilen kanunname, onun döneminde oluşturulmuştur. Bu kanunname, Osmanlı İmparatorluğu’nun idari ve hukuki yapısının temelini oluşturarak uzun yıllar boyunca etkisini sürdürmüştür.
Stratejik Zekası: Sadece askeri alanda değil, diplomasi ve strateji konusunda da büyük bir dehaydı. Dönemin en güçlü devletlerinden biri olan Venedik Cumhuriyeti ile yaptığı anlaşmalar ve Avrupa’daki dengeleri değiştiren hamleleri, onun stratejik zekasını gözler önüne serer. Ayrıca, Bizans’ın zayıflıklarından yararlanarak İstanbul’u fethetmesi, askeri dehasının en büyük göstergelerindendir.
Din ve İnançlara Saygısı: Fatih Sultan Mehmet, fethettiği topraklarda yaşayan farklı din ve inanç gruplarına karşı hoşgörülü bir politika izledi. İstanbul’un fethi sonrasında Ortodoks Patrikhanesi’nin varlığını sürdürmesine izin verdi ve hatta patrik seçimini destekledi. Bu tutumu, Osmanlı İmparatorluğu’nun çok dinli yapısının temelini oluşturdu.
Eğitim ve Bilime Verdiği Önem: Medreselerin ve bilim kurumlarının sayısını artırarak eğitim sistemini güçlendirdi. İstanbul’da kurduğu Fatih Külliyesi, dönemin en önemli eğitim kurumlarından biriydi. Burada verilen eğitim, sadece dini değil, aynı zamanda fen bilimlerini de kapsayarak çok yönlü bir eğitim anlayışını benimsedi.

Son Yılları ve Ölümü

Fatih Sultan Mehmet, 1481 yılında çıktığı sefer sırasında Gebze yakınlarında hayatını kaybetti. Ölümü, Osmanlı İmparatorluğu için büyük bir kayıp oldu. Ancak geride bıraktığı miras, Osmanlı İmparatorluğu’nun gelecekteki başarısının temel taşlarını oluşturdu.

Fatih Sultan Mehmet’in Mirası

Fatih Sultan Mehmet, sadece fetihleri ve zaferleriyle değil, aynı zamanda kültürel ve bilimsel alandaki katkılarıyla da Osmanlı İmparatorluğu’na yön vermiştir. Onun döneminde Osmanlı, bir dünya devleti olma yolunda büyük adımlar atmış ve Avrupa’da saygın bir konuma ulaşmıştır. Bugün bile, İstanbul’un tarihî yapılarında ve Osmanlı kültüründe onun izlerini görmek mümkündür.

Fatih Sultan Mehmet, tarihe damgasını vuran büyük bir lider olarak, Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünü ve ihtişamını simgelemektedir. Onun hayatı ve başarıları, sadece Osmanlı tarihinin değil, dünya tarihinin de önemli bir parçasıdır.

Ömer Faruk ALA