Tarlalarda kendiliğinden yetişen ve kırmızı çiçekleriyle doğayı süsleyen gelincik otu, halk arasında hem şifa kaynağı hem de mutfakta kullanılan bir ot olarak biliniyor. Ancak uzmanlar, gelincik otunun yanlış şekilde tüketilmesinin ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği uyarısında bulunuyor. Özellikle bitkinin karıştırılabileceği zehirli türler ve tohum kısmı dikkatle ele alınması gereken başlıklar arasında.
Ne Zaman Yetişir, Ne Zaman Toplanır?
Gelincik otu, Türkiye genelinde doğada ilkbahar aylarında ortaya çıkar.
- Mart sonundan itibaren filizlenmeye başlayan bitki,
- Nisan ve mayıs aylarında en yoğun dönemini yaşar.
- Haziran sonunda ise kuruyarak doğadan çekilmeye başlar.
Toplamak için en uygun zaman sabahın erken saatleridir. Bu saatlerde bitki hem daha tazedir hem de içerisindeki etken maddeler yoğun haldedir. Toplanacaksa sadece çiçek ve yaprak kısmı tercih edilmeli, sap ve tohum kısımları kullanılmamalıdır.
Afyonla Akraba: İçeriğinde Zehirli Madde Olabilir
Bilimsel adı Papaver rhoeas olan gelincik otu, afyonla aynı familyada yer alır. Bu nedenle yapısında çok düşük miktarda afyon alkaloidleri bulunabilir. Az miktarda tüketildiğinde genellikle sorun yaratmaz. Ancak özellikle çay şeklinde sürekli tüketimi ya da aşırı dozda kullanımı durumunda şu zehirlenme belirtileri görülebilir:
- Baş dönmesi
- Mide bulantısı
- Sersemlik ve uyku hali
- Nabızda yavaşlama
Bu tür belirtilerin görülmesi halinde vakit kaybedilmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
Yanlış Türle Karıştırılabilir
Doğada gelinciğe benzeyen ancak zehirli etkisi olan bazı kır çiçekleri de bulunmaktadır. Bu nedenle özellikle kırsal kesimde doğadan ot toplayan vatandaşların çok dikkatli olması gerekir. Bitkinin türünden emin olunmadan çayının hazırlanması ya da yemeklerde kullanılması ciddi riskler taşır.
Tohum ve Kapsül Tüketilmemeli
Gelincik otunun sadece çiçek ve genç yaprak kısımları kullanılmalıdır. Tohumlar ve kapsül bölümleri ise zehirli etkiye sahiptir ve kesinlikle tüketilmemelidir. Bazı çocukların bu kapsüllerle oynarken yanlışlıkla ağızlarına götürmeleri durumunda zehirlenme vakaları yaşandığı bildirilmektedir.
Kimler Uzak Durmalı?
Uzmanlar, şu grupların gelincik otu tüketiminden uzak durmasını tavsiye ediyor:
- Hamile ve emziren kadınlar
- Küçük çocuklar
- Kalp, tansiyon ve sinir sistemi rahatsızlığı olan bireyler
- Düzenli ilaç kullananlar
Faydaları da Azımsanmayacak Kadar Fazla
Her ne kadar dikkatli tüketilmesi gerekse de, gelincik otu doğru kullanıldığında bazı yararlar da sağlar.
- Özellikle çiçek yapraklarından yapılan çay, boğaz yumuşatıcı ve öksürük kesici olarak bilinir.
- Rahatlatıcı etkisi sayesinde sinir sistemini yatıştırmaya yardımcı olur.
- Hafif uykusuzluk sorunlarında geleneksel olarak kullanılır.
- Haşlanarak tüketilen yaprakları sindirim sistemini destekler, mideyi rahatlatır.
- Çiçeklerinden yapılan şurup ve reçel, hem lezzetli hem de doğal bir alternatif olarak sofralara renk katar.
Yine de bu faydaların sadece ölçülü ve doğru bitki türüyle elde edilebileceği unutulmamalıdır. Doğadan toplanan her bitki gibi, gelincik otunun da uzman bilgisi olmadan kullanılmaması gerekir.
Balıkesir’de Her Yerde Karşımıza Çıkıyor
Gelincik otu, Balıkesir’in kırsal bölgelerinde en çok rastlanan yabani bitkiler arasında yer alıyor. Özellikle Manyas, Gönen, Sındırgı, Edremit ve Kepsut gibi tarım arazilerinin bol olduğu ilçelerde, nisan ve mayıs aylarında yol kenarları, tarlalar ve meralar gelinciklerle kırmızıya bürünüyor. Görüntüsüyle kartpostallık manzaralar sunan bu ot, ne yazık ki yanlış toplandığında ya da zehirli türlerle karıştırıldığında zehirlenmelere neden olabiliyor.
Balıkesir’de doğadan ot toplayan vatandaşların özellikle bu aylarda dikkatli olması, gelincik benzeri zehirli türleri ayırt edemiyorsa toplamaktan kaçınması gerektiği ifade ediliyor. Doğayla iç içe yaşamanın güzelliğini koruyabilmek adına, doğadaki bitkiler hakkında bilgi sahibi olmadan tüketimden uzak durulması büyük önem taşıyor.
Doğal Her Bitki Zararsız Değildir
Gelincik otu doğanın sunduğu güzelliklerden biri olsa da, her doğal ürün gibi dikkatli kullanılmadığında zararlı hale gelebilir. Özellikle doğada toplanan ve türü net bilinmeyen otların yemek ya da çay olarak tüketilmemesi gerektiği bir kez daha vurgulanıyor. Gelincik otu toplayanların da hangi bölümünün kullanılacağını iyi bilmesi ve ölçülü hareket etmesi gerekiyor.
Şefiye YILDIRIM