Balıkesir, yüzyıllardır güçlü hayvancılık geleneği ve verimli meralarıyla biliniyor. Yörüklerin göçebe kültüründen Balkan ve Kafkas göçmenlerinin katkısına kadar pek çok unsur, bu topraklarda peynir çeşitliliğini zenginleştirdi. Köy düğünlerinde ikram edilen peynirler, pazarların gözdesi olan tulumlar ve sofraların vazgeçilmezi beyaz peynirler, sadece damakları değil, kültürel belleği de besledi.
Bugün Balıkesir’in peynirleri, bir yiyecek olmanın ötesinde; geleneklerin, dayanışmanın ve kuşaktan kuşağa aktarılan bir kültürün temsilcisi.
Coğrafi İşaretli Gurur Kaynakları
Balıkesir peynirleri, ulusal ve uluslararası ölçekte değerini coğrafi işaretlerle de tescilledi.
- Manyas Kelle Peyniri, yoğun kıvamı ve tuzlu aromasıyla tanınıyor.
- Mihaliç Peyniri, sert ve yağlı yapısıyla kahvaltı sofralarının yıldızı olurken, Susurluk Tostu’nun da vazgeçilmezi.
- Susurluk Tost Peyniri, uzayan yapısıyla yol üstü duraklarının simgesi.
- İvrindi Kelle Peyniri, iri gözenekli yapısı ve olgunlaşmış aromasıyla öne çıkıyor.
Edremit ve Ayvalık’ta üretilen sepet peynirleri de geniş bir bilinirlik kazanmış durumda. Bu çeşitler, Balıkesir’in gastronomi mirasının dünya çapında tanınmasına katkı sağlıyor.
Az Bilinen Ama Değerli Lezzetler
Balıkesir’in peynir hazinesi sadece bilinenlerle sınırlı değil.
- Ayvalık’ın üç sütlü peyniri (inek, keçi ve koyun sütünden) damakta eşsiz bir tat bırakıyor.
- Sındırgı’nın keçi sütünden yapılan tulumları, özgün aromasıyla öne çıkıyor.
- Bigadiç’in köy lorları, doğal protein kaynağı olarak kahvaltıların vazgeçilmezi.
- Havran’ın sepet peynirleri ve Kepsut’un küflü katığı da bölgenin saklı lezzetleri arasında.
Bu çeşitler, henüz coğrafi işaret almamış olsa da yerel halkın vazgeçilmezi ve gastronomi dünyasında keşfedilmeyi bekleyen hazineler.
Ekonomiye ve Turizme Katkı
Balıkesir, günlük süt üretimiyle Türkiye’nin önde gelen illerinden biri. Bu zenginlik, peynir üretiminde çeşitliliği ve bolluğu beraberinde getiriyor. Yerel üreticiler için peynir, hem iç pazarda hem ihracatta önemli bir gelir kapısı. Özellikle yaz aylarında bölgeyi ziyaret eden turistler, dönüş yolunda peynir alışverişi yapmadan şehirden ayrılmıyor.
Balıkesir peynirleri, turizmin de lokomotifi haline geldi. “50 Peynirli Şehir Balıkesir” projesiyle peynir çeşitliliği kayıt altına alınırken, düzenlenen festivaller ve tadım etkinlikleriyle bu lezzetler tanıtılıyor. 2019’da yayımlanan “50 Peynirli Şehir” kitabının dünyanın en iyi peynir kitabı seçilmesi, Balıkesir’in uluslararası alanda marka değerini güçlendirdi.
Dünyaya Açılan Bir Lezzet
Balıkesir peynirleri, sadece Türkiye’nin değil dünyanın da ilgisini çekiyor. Norveç’te düzenlenen Dünya Peynir Ödülleri’nde Ayvalık’a özgü Kirli Hanım Peyniri’nin bronz madalya kazanması, bunun en somut örneği oldu. Bu başarı, Balıkesir’in peynirlerini uluslararası gastronomi literatürüne taşıdı.
50 Peynirli Şehir Balıkesir
Balıkesir, zengin peynir çeşitliliğiyle sadece sofraları değil, ekonomiyi ve turizmi de besleyen bir şehir. Coğrafi işaretli ürünleri, saklı kalmış yerel lezzetleri, üreticilerinin emeği ve uluslararası başarılarıyla Balıkesir, “Türkiye’nin peynir başkenti” unvanını fazlasıyla hak ediyor.
Her lokması kültür, her çeşidi tarih kokan Balıkesir peynirleri, Türkiye’nin lezzet haritasında adını altın harflerle yazdırmaya devam ediyor.
Havva ERTÜRK