Depremler, doğanın en yıkıcı güçlerinden biri olarak saniyeler içinde büyük yıkımlara neden olabiliyor. Uzmanlara göre, bir deprem anında geçen ilk 60 saniye hayatta kalma şansını doğrudan etkiliyor. Bu kritik süre zarfında panik yapmak yerine doğru adımları bilmek ve uygulamak, enkaz altında kalma riskini büyük oranda azaltıyor. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), vatandaşlara bu konuda farkındalık kazandırmak için “Deprem Anında Ne Yapmalı?” başlıklı eğitimlerle bilinçlendirme çalışmalarını sürdürüyor.
Deprem Anında Güvende Kalmak İçin Doğru Pozisyon
Deprem başladığı anda yapılacak en önemli hareket, bulunduğunuz konuma göre uygun bir “Çök-Kapan-Tutun” pozisyonu almak. Eğer masa, koltuk ya da sağlam bir mobilya varsa, hemen altına girip dizler üzerine çökülmeli; baş ve ense bölgesi korunmalı. Mobilya yoksa içe doğru kapanarak yere çöküp başınızı ellerinizle koruyarak duvara yakın bir köşede pozisyon alınmalı. Uzmanlar, koşmanın ya da dışarıya yönelmenin en tehlikeli refleks olduğunu vurguluyor. Çünkü binaların en fazla hasar aldığı noktalar, çıkış kapıları ve merdiven boşlukları oluyor.
Asansör ve Elektrikli Cihazlardan Uzak Durun
Deprem anında asla asansör kullanılmamalı. Elektrik kesintisi, sıkışma veya düşme riski hayati tehlike yaratabiliyor. Aynı zamanda, mutfakta ya da ofisteyseniz gaz vanaları ve elektrikli cihazlardan uzaklaşmak önemli. Eğer ocak açıksa, gaz kaçağı ihtimaline karşı derhal kapatılmalı ve kibrit, çakmak gibi ateş kaynaklarından kaçınılmalı.
Sarsıntı Sonrası Güvenli Alanı Seçin
Deprem sona erdiğinde yapılması gereken ilk şey, sakin bir şekilde güvenli bir toplanma alanına geçmek. AFAD tarafından belirlenen bu alanlar, olası artçı sarsıntılara karşı açık ve güvenli bölgeler olarak belirleniyor. Vatandaşlar e-Devlet üzerinden “Afet Toplanma Alanı Sorgulama” hizmetini kullanarak evlerine en yakın noktayı öğrenebiliyor. Ayrıca, binadan çıkarken asansör yerine merdiven kullanılmalı ve baş olası düşen cisimlere karşı kollarla korunmalı.
İletişim Hatlarını Meşgul Etmeyin
Deprem sonrasında telefon hatları genellikle yoğunluktan dolayı kilitleniyor. Bu nedenle, arama yapmak yerine kısa mesaj (SMS) ya da internet tabanlı mesajlaşma uygulamaları kullanılmalı. AFAD, acil durumlarda 112 hattının yalnızca yardım ekiplerine ihtiyaç duyan kişiler tarafından aranmasını öneriyor. Böylece kurtarma ve sağlık ekiplerinin koordinasyonu daha hızlı sağlanabiliyor.
Deprem Çantanız Hazır Olsun
Uzmanlar, her evde mutlaka bir deprem çantası bulundurulması gerektiğini belirtiyor. Çantada temel ihtiyaç malzemeleri yer almalı: su, konserve yiyecek, el feneri, yedek pil, ilk yardım seti, kimlik fotokopisi, battaniye, yedek kıyafet ve powerbank gibi cihazlar acil durumlarda büyük önem taşıyor. AFAD ayrıca ilaç kullanan bireylerin, kendi ilaçlarını çantada bulundurmaları gerektiğini vurguluyor.
Deprem Öncesi Hazırlık Hayat Kurtarır
Deprem sırasında doğru davranış kadar, öncesinde yapılan hazırlıklar da hayati önem taşıyor. Evdeki ağır eşyaların duvarlara sabitlenmesi, deprem sigortasının yapılması, aile bireyleriyle buluşma noktalarının önceden belirlenmesi, olası bir afet anında panik yerine planlı hareket etmenizi sağlar. Okullarda, kamu kurumlarında ve iş yerlerinde yapılan deprem tatbikatları da bu bilincin güçlenmesine katkı sunuyor.
Afet Bilinci Toplumun Güvencesidir
Uzmanlar, “Deprem öldürmez, ihmal öldürür” sözünü hatırlatarak toplumsal bilincin önemine dikkat çekiyor. İlk 60 saniyede doğru refleks gösteren, eşyalarını sabitleyen, toplama alanlarını bilen ve deprem çantasını hazır tutan bireylerin hayatta kalma şansı kat kat artıyor. Bu nedenle, deprem öncesinde bilgiyle donanmak, afet sonrasında hayat kurtarıcı bir avantaj haline geliyor.
Ömer Faruk KARATOSUN