Yunusların yüz ifadeleri, insanlar tarafından çoğu zaman gülümseme olarak yorumlanıyor. Ancak bu sevimli deniz canlılarının gerçekten de gülümseyip gülümsemediği uzun yıllardır tartışma konusu. İtalya’daki Pisa Üniversitesi’nde yapılan yeni bir araştırma, yunusların ağzı açık durduklarında sergiledikleri ifadenin, sosyal etkileşimlerinde ve oyun sırasında kullandıkları dostane bir mimik olduğunu ortaya koydu.
Açık Ağız İfadesi, Oyun ve Dostluk Sinyali
Bilim insanları, kafeste yaşayan şişe burunlu yunuslar (Tursiops truncatus) üzerinde yaptıkları araştırmada, açık ağız ifadesinin yunuslar arasında “oyun” ve “dostane etkileşim” anlamında kullanıldığını gözlemledi. Araştırmayı yürüten evrimsel biyoloji uzmanı Elisabetta Palagi, şişe burunlu yunusların birbirlerine açık ağız mimiği ile yaklaştıklarında agresif bir tavır sergilemediklerini, aksine bu hareketin diğer yunuslar tarafından dostane bir işaret olarak algılandığını belirtti.
Palagi, “Bu ifadeyi sergileyen yunuslar arasında karşılıklı taklitler ve mimiklerde benzerlikler gözlemledik. Bu durum, sosyal etoburlar arasında görülen oyuncu surat ve insan gülümsemesinin deniz memelileri arasında da ortak bir iletişim aracı olduğunu gösteriyor,” dedi.
Yunuslar, Açık Ağız İfadesini Taklit Ediyor
Yapılan araştırmada, 22 şişe burunlu yunus incelendi ve bu yunusların toplamda 80 saatlik oyun davranışları gözlemlendi. Yunusların birbirlerini kovaladığı, ufak ısırıklar attığı ve burunlarını tokuşturduğu anlarda sık sık açık ağız ifadesini kullandıkları belirlendi. Araştırmanın sonuçlarına göre, bu ifade, agresif bir hareketten ziyade dostane bir jest olarak değerlendirildi.
Yunusların oyuncu dövüşlerinde bu ifadeyi sergiledikleri anlarda, diğer yunusların da benzer şekilde ağızlarını açtıkları ve taklit ettikleri gözlendi. Açık ağız ifadesini taklit eden yunuslar, karşılıklı oyunlarını daha uzun süre devam ettirirken, bu ifade ile oyuna dahil olan yunusların asla bir saldırı gerçekleştirmediği de tespit edildi.
Görsel İletişim, Oyunda Çatışmaları Azaltıyor
Bilim insanları, açık ağız mimiğinin, saldırı sırasında kullanılan ısırma hareketinden evrimleştiğini ve bu hareketin yalnızca “ısırma niyetini” belirtmek için kullanıldığını öne sürüyor. Bu tür görsel işaretlerin, oyun sırasında gerginliği ve olası çatışmaları azalttığı düşünülüyor.
Palagi, “Yunuslar oyun oynarken agresif davranışlar sergileyebilirler. Ancak açık ağız ifadesi, bu agresifliğin sınırlandırıldığı bir işarettir. Bu ifade, oyun sırasında karşılıklı taklit ve neşe sinyalleriyle sosyal çatışmaların önlenmesini sağlar,” diyerek bu ifadeyi “oyunculuğun evrensel bir işareti” olarak nitelendirdi.
Yunuslar da Gülümseyebilir!
Bu araştırma, primatlar, köpekler ve atlar gibi kara memelilerinde de görülen açık ağız ifadesinin, deniz memelilerinde de benzer bir anlam taşıdığını ortaya koyan ilk çalışma olma özelliğini taşıyor. Yunusların sergilediği bu yüz ifadesi, tıpkı insanların gülümsemesi gibi sosyal etkileşimleri güçlendiren ve iletişimi kolaylaştıran bir anlam taşıyor.
Araştırma sonuçları, yunusların oyun oynarken sergiledikleri açık ağız ifadesinin, oyunculuk ve sosyal temas arayışını gösteren bir mimik olduğunu doğruluyor. Palagi ve ekibi, bu bulgunun, deniz memelilerinin sosyal yapıları ve iletişim şekilleri hakkında önemli ipuçları sunduğunu ifade ediyor.
Yunusların “gülümseme” olarak adlandırılan yüz ifadesi, aslında dostane bir sinyal olmasının ötesinde, deniz memelilerinde oyun ve sosyal ilişkilerde önemli bir işlev görüyor. Gözlemlenen bu davranışların, yunusların karmaşık sosyal yapısını anlamamıza yardımcı olduğu ve deniz memelilerinin iletişim becerilerine dair önemli bir pencere açtığı vurgulanıyor.
Havva ERTÜRK