Stanford Üniversitesi ve Arc Enstitüsü araştırmacıları, yapay zekâ yardımıyla 16 işlevsel bakteriyofaj tasarlamayı başardı. Bu virüsler, özellikle E. coli bakterilerini hedef alarak etkisiz hâle getirebiliyor. Uzmanlar, çalışmayı sentetik biyoloji alanında önemli bir kilometre taşı olarak değerlendirirken, olası biyogüvenlik risklerine karşı dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor.
Yapay Zekâ ile Virüs Tasarımı
Araştırmayı yöneten Brian Hie ve ekibi, Evo 1 ve Evo 2 isimli gelişmiş yapay zekâ modellerini kullanarak bakteriyofajların tam genomlarını tasarladı. Yapılan çalışma, “tam genomların yapay zekâ ile tasarlandığı ilk örnek” olarak kayda geçti. Araştırmacılar, sistemi yaklaşık 2 milyon bakteriyofaj genomu üzerinde eğiterek virüs DNA dizilerindeki örüntüleri tanımayı sağladı.
Özellikle phiX174 adlı basit virüsün varyantları üzerine yoğunlaşan ekip, toplamda 302 yapay zekâ tasarımı laboratuvar ortamında sentezledi ve test etti. Bunlardan 16’sı E. coli bakterilerini başarıyla öldürdü ve bazıları doğal virüslerden daha etkili sonuçlar verdi.
Bilim Camiasında Endişeler
Teknolojinin potansiyeli kadar riskleri de dikkat çekiyor. Sentetik DNA ile ilk organizmaları yaratan bilim insanı J. Craig Venter, yanlış kullanım ihtimaline karşı uyarıda bulundu. Araştırmacılar, eğitim verilerinde insanları enfekte eden virüsleri kullanmadıklarını belirtse de uzmanlar, genom tasarım teknolojisinin daha tehlikeli patojenler için de kullanılabileceğini ve biyogüvenlik risklerini artırabileceğini ifade ediyor.
Antibiyotiklere Alternatif Olabilir
Bu gelişme, özellikle antibiyotiklere dirençli enfeksiyonlarla mücadelede önemli bir tedavi seçeneği sunuyor. Bakteriyofaj terapisi, virüsler aracılığıyla zararlı bakterilerin yok edilmesini sağlıyor ve geleneksel antibiyotiklerin etkisiz kaldığı durumlar için umut verici bir alternatif oluşturuyor.
Araştırmada tasarlanan virüsler, doğal phiX174 virüsünden daha yüksek performans göstererek üç farklı E. coli suşunda bakteriyel direnci hızla aştı. Uzmanlar, yapay zekâ destekli bakteriyofajların gelecekte enfeksiyon tedavisinde devrim yaratabileceğini belirtiyor.
HABER MERKEZİ