CHP Ticaret Bakanlığı’ndan Sorumlu Gölge Bakanı ve Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Volkan Demir, yazılı basın açıklamasında; “2024 yılı, ihracatçılar için zorlu günlerin beklendiği bir yıl olacak. İç pazarın daralmasının yanı sıra ihracat pazarlarında da talep düşüşü yaşanıyor. Bu durum, ihracatçıları sıkıntılı bir sürece sokuyor. Üstelik ihracatçılara ayrılan kaynaklar da sınırlı hale gelmiş durumda. Eğer durum düzeltilmezse, finansman sıkıntısının ardından işten çıkarmalar kaçınılmaz olacak.” diye konuştu.
Özellikle Eximbank tarafından sağlanan nakdi kredi desteğinin, önceki yıllara kıyasla belirgin bir düşüş gösterdiğini belirten Demir, “2022 yılında Eximbank tarafından sağlanan nakdi kredi desteği 2013 yılı değerinin dahi altına düşmüş durumda. Dahası, 2022 yılının ilk 9 ayına ilişkin sağlanan nakdi kredi desteği 15,5 milyar ABD Doları iken 2023 yılının ilk 9 ayında bu destek 2,4 milyar ABD Doları azalışla 13,1 milyar ABD Doları seviyesine gerilemiş durumda.” dedi
BDDK tarafından açıklanan veriler de durumun ciddiyetini gözler önüne sermekte diyen Demir, açıklamalarını şöyle sürdürdü: “Bu verilere göre 2023 yılı Mayıs ayı itibarıyla 908,1 milyar TL olarak gerçekleşen ihracat kredileri hacmi 2023 yılı Ekim ayı itibarıyla 1.207 milyar TL seviyesine çıkmıştır. İhracatın ABD doları cinsinden ölçüldüğü unutulmuş olmalı ki, olumlu gibi gösterilmek istenen aynı veriler ABD Doları cinsinden değerlendirildiğinde ise çok daha farklı bir durum karşımıza çıkıyor. 2023 yılı Mayıs ayı itibarıyla 44 milyar ABD Doları olarak (Nisan ayı değeri 46,1 milyar ABD Doları) gerçekleşen ihracat kredileri hacmi 2023 yılı Ekim ayı itibarıyla 42,9 milyar ABD Doları seviyesine gerilemiştir. (BDDK) tarafından açıklanan veriler, ABD doları cinsinden değerlendirildiğinde düşüş yaşandığını gösteriyor. Bu durum, finansman erişiminde yaşanan zorlukları ortaya koymaktadır.”
BDDK tarafından açıklanan veriler, başka bir soruna daha işaret ediyor diyen Demir,” İhracat işlemleri doğası gereği çoğunlukla kısa vadeli olmasından hareketle işletmeler açısından yüksek önemli olduğu bilinir. 2023 yılı Ocak-Şubat aylarında kısa vadeli finansmanın toplam finansman içindeki payı %71 civarındayken 2023 yılı Ekim ayında bu oran %64 seviyesine gerilemiştir. Bu düşüş, ihracatçıların kısa vadeli finansmana erişim sıkıntısı olduğunu göstermektedir. Eximbank’ın Reeskont Kredilerinin ihracatçılar için ne kadar önemli olduğunu bir kez daha anlaşılmaktadır. Bunlara ek olarak, kısa vadeli ihracat kredileri içinde TL cinsi kredilerin payı 2023 yılının ilk üç ayı için %60 seviyesinin üzerinde gerçekleşmişken 2023 yılı Ekim ayı itibarıyla bu pay %48,34 seviyesine gerilemiştir. 2023 yılının ilk 5 ayı boyunca 17 milyar ABD Dolarının üzerinde gerçekleşen TL kredi hacmi seçim sonrası hızla düşüşe geçmiş ve 2023 yılı Ekim ayı itibarıyla 13,2 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Bütün bu değerler, Merkez Bankasının Liralaşma stratejisi ile tutarsız bir politika izlendiğini gözler önüne sermektedir. “ diye konuştu
“Benzer bir sorun, ihracat garantili kredilerde de bulunmaktadır. 2023 yılı Mayıs ayı itibarıyla 1,82 milyar ABD Doları olarak (Nisan ayı değeri 1,9 milyar ABD Doları) gerçekleşen ihracat garantili krediler hacmi, bu tarihten itibaren bir düşüş trendi ile Ekim ayı itibarıyla 1,6 milyar ABD Doları seviyesine gerilemiştir. Bu durum, finansman erişim sorununun kronikleşme tehlikesine işaret etmektedir.” değerlendirmesinde bulunan CHP Genel Başkan Yardımcısı Demir açıklamalarını şöyle tamamladı:
Bu bağlamda, acilen atılması gereken bazı adımlar şunlardır:
Merkez Bankasının, seçici kredi kullanımını ve ihracatçıların finansmana erişimini desteklemek amacıyla günlük limitin 1,5 milyar TL’den 3 milyar TL’ye yükseltmesi yetersiz kalmıştır. Gelen bilgiler bu limitlerin hemen dolduğunu göstermektedir. Merkez Bankasının bankalara tanıdığı günlük limitler ABD Doları cinsinden yükseltilmelidir.
Bankalardan ve reel sektör kaynaklarından elde edilen bilgiler, ticari bankalardan kredi kullanımının 4-6 hafta arasında ve Eximbank’tan kredi kullanımının 2 hafta civarında bekleme süresi olduğuna işaret etmektedir. Krediye erişim sürelerinin önemli ölçüde kısaltılması, ihracatçıların nefes alması için olmazsa olmazdır. Bu bağlamda, krediye erişim sürelerinin ivedi bir şekilde kısaltılması ve ihracatçılara nefes aldırılması gerekmektedir.
Burcu DEMİR