Vitiligo, ciltteki pigment kaybı sonucu beyaz lekeler şeklinde ortaya çıkan ve genellikle estetik kaygılara yol açan bir deri hastalığıdır. Ciltteki melanin üretiminden sorumlu melanosit hücrelerinin hasar görmesi ya da işlevini yitirmesi sonucunda ortaya çıkan bu hastalık, yüz, el, kol, bacak gibi vücudun çeşitli bölgelerinde görülebilir. Hastalık, yalnızca ciltte değil, saç, kaş, kirpik ve göz çevresi gibi vücudun diğer bölgelerinde de renk kaybına neden olabilir..
VİTİLİGO’NUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Vitiligo’nun en belirgin belirtisi ciltteki süt beyazı renkteki lekelerdir. Bu lekeler genellikle simetrik olarak ortaya çıkar ve zamanla genişleyebilir. Ciltteki renk kaybı, kişiden kişiye değişen boyutlarda olabilir. Hastalığın diğer belirtileri arasında şunlar yer alır:
- Saç, kaş ve kirpiklerde beyazlama: Melanin kaybı saç, kaş ve kirpiklerde de beyazlaşmaya neden olabilir.
- Göz renginde değişiklik: Melanin üretiminin etkilenmesi, göz renginde değişikliklere yol açabilir.
- Dudaklar ve genital bölgede renk değişikliği: Vitiligo, dudaklar, göz çevresi ve genital bölgede de görülebilir.
- Güneşe karşı hassasiyet: Renk kaybı olan bölgeler, güneşe karşı daha hassas hale gelir ve güneş yanığına karşı korunmasız kalır.
VİTİLİGO NASIL ORTAYA ÇIKAR?
Vitiligo’nun tam olarak neden ortaya çıktığı bilinmemekle birlikte, uzmanlar genetik ve çevresel faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığını düşünüyor. Otoimmün bir hastalık olabileceği öne sürülen vitiligoda, bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücudun kendi hücrelerine saldırarak melanositleri hedef alıyor. Bu durum, melanositlerin işlevini yitirmesiyle sonuçlanarak ciltte beyaz lekeler oluşmasına neden oluyor.
Stres, kimyasal maddelere maruz kalma, güneş yanıkları ve genetik yatkınlık gibi faktörler de vitiligoyu tetikleyen etmenler arasında sayılıyor.
VİTİLİGO ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Vitiligo, ciltteki renk kaybının yayılma şekline ve konumuna göre farklı türlere ayrılır:
- Segmental Vitiligo: Genellikle vücudun bir tarafında görülen bu tür, çocukluk veya gençlik döneminde başlar ve diğer türlere göre daha sınırlı bir alanı etkiler.
- Non-Segmental Vitiligo: En yaygın görülen vitiligo türüdür ve genellikle vücudun her iki tarafında simetrik olarak ortaya çıkar.
- Evrensel (Universal) Vitiligo: Vücudun büyük bir bölümünde renk kaybı vardır ve bu türde hastalığın ilerlemesi daha yaygındır.
VİTİLİGO TANISI NASIL KONUR?
Vitiligo tanısı genellikle dermatologlar tarafından fiziksel muayene ve tıbbi geçmişin değerlendirilmesiyle konur. Bazen Wood lambası adı verilen özel bir ultraviyole ışık kullanılarak ciltteki renk değişiklikleri daha net bir şekilde incelenebilir. Çoğu zaman biyopsi veya kan testleri gerekli değildir, ancak hastalığın otoimmün hastalıklarla bağlantısı olup olmadığını belirlemek amacıyla kan testleri yapılabilir.
VİTİLİGO TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Vitiligo tedavisinde amaç, ciltteki pigment kaybını yavaşlatmak, renk kaybını geri kazanmak ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi yöntemleri, hastalığın yayılım şekline ve hastanın ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilir. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
- Topikal Kremler: Kortikosteroidler veya kalsinörin inhibitörleri gibi kremler, renk kaybını yavaşlatmak ve cilt rengini geri kazandırmak için kullanılabilir.
- Işık Tedavisi (Fototerapi): UVB ışınları kullanılarak yapılan fototerapi, ciltteki pigment üretimini teşvik ederek lekelerin görünümünü azaltabilir.
- Cerrahi Yöntemler: Küçük lekeler için cilt nakli veya pigment hücrelerinin nakli gibi cerrahi müdahaleler uygulanabilir.
- Kamuflaj Ürünleri: Kozmetik amaçlı kamuflaj kremleri, vitiligo lekelerinin görünümünü azaltmak için tercih edilebilir.
- Depigmentasyon Tedavisi: Cildin büyük bir bölümünde vitiligo varsa, geri kalan koyu renkli bölgelerdeki pigmentleri gidermek için depigmentasyon tedavisi uygulanabilir.
VİTİLİGO HASTALARI İÇİN YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ
Vitiligo hastaları, estetik kaygılar ve sosyal çekingenlik yaşayabilir. Bu nedenle, psikolojik destek almak ve sosyal çevreden destek görmek, hastalığın getirdiği olumsuz etkilerle başa çıkmada önemli bir rol oynar. Vitiligo ile daha rahat bir yaşam sürmek için aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Güneş Koruyucu Kullanımı: Güneşe karşı hassasiyetin arttığı vitiligo lekelerinde güneş koruyucu krem kullanmak önemlidir. Güneşten korunmak, lekelerin şiddetlenmesini ve güneş yanıklarını önleyebilir.
- Stresten Kaçınma: Stres, vitiligo hastalığını tetikleyebileceğinden stresi kontrol altında tutmak faydalıdır. Düzenli egzersiz, meditasyon ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, stresi azaltmada etkili olabilir.
- Sağlıklı Beslenme ve Düzenli Egzersiz: Bağışıklık sistemini güçlendirmek ve vücudun genel sağlığını korumak için sağlıklı bir beslenme planı ve düzenli egzersiz programı uygulanmalıdır.
VİTİLİGO YAYGIN GÖRÜLEN BİR HASTALIK MIDIR?
Vitiligo, dünya genelinde yaklaşık %1-2 oranında görülen bir hastalıktır. Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülen bu hastalık, her yaşta ortaya çıkabilir. Genellikle 20’li yaşlarda başlamasına rağmen, çocukluk döneminde de görülebilir. Hastalık fiziksel rahatsızlık yaratmamakla birlikte, hastaların ruh sağlığını ve sosyal yaşantısını etkileyebilir.
Uzmanlar, vitiligo hastalarının düzenli dermatolog kontrolünde olmasını ve tedavi süreçlerinin hastalığın seyrine göre düzenlenmesini tavsiye ediyor. Vitiligo ile başa çıkmak zor olsa da, doğru tedavi ve yaklaşım ile hastalık kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
Şefiye YILDIRIM