Sanat tarihi, görsel sanatların tarihsel evrimini dikkatli bir şekilde inceleyen bir bilim dalıdır. Sanatın tanımına ile ilgili fikirler tüm tarih boyunca sürekli olarak değişmesine rağmen, sanat tarihi, sanatta yaşanan değişimlere bir sistem çerçevesinde bakarak bunları yaratıcılık sayesinde şekillendirilmelerini sınıflandırmayı, anlamayı ve yorumlamayı amaçlar.
Geçmişten günümüze kadar gelen bütün uygarlıkların sanatını sanat tarihi, inceleyen insanın maddeye şekil vererek elde ettiği sanat türlerini konu edinir. Mimari, heykel, resim ve süsleme sanatlarının doğuşundan günümüze kadar, pek çok ülke ve toplumda ne tür ve ne şekilde yapıtlar vererek oluştuğunu inceler. Aynı zamanda sanat yapıtlarının ve onları inşa eden sanatçıların sanat anlayışlarını, tarzlarını belirleyip değerlendirmeyi amaçlayan bilim dalına sanat tarihi adı verilir.
Sanat tarihi, bir sanat yapıtının kökenini doğru bir şekilde tespit etmek (yapıtı meslek grubunun hangi kültürün ya da kimin yaptığını belirlemek.
Bir sanat yapıtının ve bir kültürün gelişim çizgisi ya da sanatçının belirli bir meslek hayatı içinde hangi aşamada gerçekleştiğini belirlemektir.
Sanat geleneklerinin şekilsel ve üslupsal gelişimleri bakımından tarihsel bir perspektif içinde değerlendirmeye yarar.
Sanat tarihi, görsel sanatlarda da tema, dinsel simge sembol ve konuların çözümlenmesi ile uğraşan ”İkonografi” alanını da kapsar. Sanat Tarihi konusuna tam anlamı ile hakim olabilmek için sanat ve tarih konularına da ayrı ayrı hakim olmak ve tüm bunları yorumlayabilmek gerekir.
Kısaca Sanat Türleri ve Örnekleri
Sanatın pek çok farklı türü vardır. Bunların açıklanabilmesi için teknik ve malzeme özellikleri de göz önüne alarak sınıflandırılması gerekir. Bunlar ise
Çamur, alçı, kil, taş, mermer gibi şekillendirilebilen ve kalıplandırılabilen her çeşit malzemeden elde edilen sanatların tamamına plastik sanatlar adı verilir. Heykel, çizim, kabartma, resim de bu gruba girer.
Fonetik Sanatlar: İşitme duygusuna ve duyusuna seslenen edebiyat, müzik gibi sanatlar fonetik sanatlar ismini alır.
Ritmik ve Dramatik Sanatlar: İnsanın kendini ya da başka bir olayı anlattığı sanatlardır.
Sanat tarihi eğitimi ülkemizde üniversitelerin fen-edebiyat fakültelerinde dört yıl olarak verilmektedir. Önceki yıllarda arkeoloji bölümü ile birlikte verilen sanat tarihi eğitimi daha sonra ayrı bir bölüm olarak üniversitelerde yer almaya başlamıştır. İçerik olarak arkeoloji bölümü ile benzer noktaları olmasına rağmen araştırma alanları birbirinden farklıdır.
Sanat tarihinin inceleme alanları ülkemizde yurt dışından biraz daha farklıdır. Yurt dışında, özellikle Avrupa başta olmak üzere birçok ülkede sanat tarihi eğitimi farklı işlenmektedir. Ülkemizde sanat tarihinin araştırma konusu geç Roma döneminden yani Bizans olarak adlandırılan dönemden başlamaktadır. Bu dönemden başlayan sanat tarihi araştırma alanı günümüze kadar uzanmaktadır.
Bunun oluşmasının temel sebebi hem arkeoloji hem de sanat tarihi bölümünün iş yükünün fazla olmaması istendiğindendir. Bu bakış açısının yurt dışında sanat tarihi eğitimi veren ülkelerde bir karşılığı yoktur. Bu ülkelerde sanat tarihi, tarihin her alanı ile ilgilenmektedir. Geçmişten günümüze toplumsal kültür ve sanatı bir gelişim içerisinde ele alabilmektedirler.
Ülkemizde uygulanan bu yanlış tutum sanat tarihini yeterince anlayamamış öğrenciler yetiştirmektedir. Bu durumun yanlışlığı şöyle bir örnekle daha net anlaşılabilir. Tarihte bölünene kadar 422 yıl hüküm sürmüş Roma İmparatorluğu sanat tarihinin araştırma alanına girmiyor. Ancak Roma İmparatorluğunun bölündükten sonraki, ismi dahi Doğu Roma İmparatorluğu olarak anılan Bizans dönemi sanat tarihinin araştırma alanı içine girmektedir.
Bu uygulama eğitim gören öğrencilerin sanat tarihi eğitimine bütüncül yaklaşamamalarını neden olmaktadır. Toparlamak gerekirse sanat tarihi bir açık hava müzesi olan ülkemizde ele alınması gereken önemli bir konudur. Bundan dolayı derslerin kapsamının genişletilmesi ve global bir seviyeye çekilmesi gerekmektedir.