Helikopter Kazasının Ardından İran’da Yas ve Sembolizm
Kazanın ardından İran’da beş günlük resmi yas ilan edildi ve ülkenin dört bir yanında siyah bayraklar ve Cumhurbaşkanı Reisi’nin posterleri asıldı. Bu yas süreci, İran’ın Şii geleneğinde önemli bir yer tutan sembolizmle örtüşüyor. Tahran’ın her köşesinde, özellikle Kerbela’da şehit edilen Hz. Hüseyin’i temsil eden siyah bayraklar dalgalanıyor. Yas süreci sona erse de, bu semboller halkın yasını ve kazaya duyulan tepkiyi yansıtmayı sürdürüyor.
Velayet-i Fakih Sisteminin Rolü
İran’da yönetim sisteminin temelini oluşturan Velayet-i Fakih anlayışı, ülkedeki siyasi istikrarın korunmasında büyük bir rol oynuyor. Bu sistemin tepesindeki dinî lider, ülkede yaşanan siyasi boşluğun hissedilmemesini sağlıyor. Cumhurbaşkanı Reisi’nin Ayetullah makamına sahip olması, onun dini ve siyasi otoritesini pekiştiriyor. Aynı kazada hayatını kaybeden Tebriz Cuma Namazı Hatibi Ayetullah Muhammed Ali Al-i Haşim de, bu dini hiyerarşi içinde önemli bir figürdü.
Görev Şehitleri ve Halkın Tepkisi
Kaza, baraj açılışı sonrası meydana geldi ve kazada yaşamını yitiren yetkililere “görev şehidi” deniliyor. Reisi’nin, mezarı İran’ın Meşhed kentinde bulunan 12 İmam’ın sekizincisi İmam Rıza’nın hizmetkarı olduğu sürekli vurgulanıyor. Bu durum, halkın dini duygularını derinleştirirken, Reisi ve beraberindekilerin Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ile ya da arka planda Mescidi Aksa’nın yer aldığı fotoğraflarla tasvir edilmesi, onların sembolik değerini artırıyor.
Cumhurbaşkanlığı Seçimi Öncesi Ülkenin Nabzı
Milliyet, cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde Tahran, Kum ve İsfahan’da ülkenin nabzını tuttu. İran, kazanın yarattığı derin üzüntüye rağmen siyasi süreçlerini aksatmadan sürdürüyor. Tahran Üniversitesi’nden Prof. Dr. Muhammed Sadık Kuşki, Reisi’nin dini ve siyasi otoritesine dikkat çekerek, kazanın etkilerini değerlendirdi. Reisi’nin dini makamı ve kazada hayatını kaybeden diğer dini liderler, halkın gözünde onları daha da önemli kılıyor.
ABD’ye Yönelik Tepkiler
Kazaya ilişkin sabotaj ihtimali üzerinde durulurken, halkın tepkileri ağırlıklı olarak ABD’ye yönelmiş durumda. Bu tepkiler, İran’ın uzun süredir devam eden ABD ile olan gergin ilişkilerinin bir yansıması olarak değerlendiriliyor. Halk, kazanın ardındaki olası yabancı müdahaleyi kabul etmiyor ve bu durum, ulusal birlik ve dayanışmayı daha da pekiştiriyor.
Yeni Lider Arayışı ve Seçim Süreci
İran, Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Abdullahiyan’ın kaybının ardından yeni liderini belirlemek için seçim sürecine odaklanmış durumda. 28 Haziran’da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi, ülkenin geleceği için kritik bir dönemeç olarak görülüyor. Meclis Başkanı’nın henüz seçilememiş olması, siyasi belirsizliği artırsa da, Velayet-i Fakih sisteminin sağlam yapısı bu durumu dengelemeyi başarıyor.
Havva ERTÜRK