Ortaylı’nın paylaştığı Osmanlıca belgede şu ifadeler yer alıyor:
“Hâkimiyet, bilâ kayd ü şart milletindir. İdare usulü, halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müsteniddir. Türkiye Devleti’nin şekl-i hükümeti Cumhuriyettir.”
Tarihçi Ortaylı, bu belgenin Cumhuriyet’in ilan edildiği gün kabul edilen anayasa değişikliğini yansıttığını belirtti. Aynı belge, Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Afyoncu tarafından da paylaşıldı.
Cumhuriyet’in İlanı ve “Cumhuriyet” Kelimesinin Kökeni
29 Ekim 1923’te Anayasa’nın birinci maddesi değiştirilerek, “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Türkiye Devleti’nin yönetim şekli Cumhuriyet’tir.” hükmü eklendi. Böylece yeni bir devlet değil, mevcut devletin yönetim biçimi ve anlayışı değiştirilmiş oldu.
Tarihçiler, “Cumhuriyet” kelimesinin kökeninin Arapça “cumhur” (halk) sözcüğünden geldiğini, ancak “cumhuriyet” kelimesinin klasik Arapçada bulunmadığını belirtiyor. Ünlü tarihçi Bernard Lewis, terimin 18. yüzyılın sonunda “cumhuriyya” olarak ortaya çıktığını ve Fransız İhtilali sonrasında Osmanlı aydınları arasında yaygınlaştığını aktarıyor.
“Cumhuriyet’in Meşruiyet Senedi Halktır”
Türk düşünce hayatının önemli isimlerinden Durmuş Hocaoğlu, Cumhuriyet’in anlamını şu sözlerle özetlemişti:
“Cumhuriyet’in meşruiyet senedi halktır. Devlet halkın emrine girmedikçe, hakiki manada Cumhuriyet olmaz.”
İlber Ortaylı, paylaşımında şu ifadeleri kullandı:
“Cumhuriyet’in 102. yılında Gazi Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, bağımsızlık mücadelesi veren tüm şehit ve gazilerimizi rahmetle anıyorum.”
HABER MERKEZİ