“Komplo teorileri bilimsel gerçeklerle uyuşmuyor”
Programın başında sosyal medyada sıkça gündem olan “depremi dış güçler tetikliyor” iddialarına değinen Üşümezsoy, bu söylemlerin bilimsel karşılığı olmadığını vurguladı.
1999 Marmara Depremi’nden sonra ortaya atılan “ABD’nin gemilerle deprem yarattığı” yönündeki teorilerin teknik açıdan imkânsız olduğunu belirten Üşümezsoy, şu ifadeleri kullandı:
“400 kilometrelik bir fayda 20 kilometre derinlikteki dev kütleleri birkaç metre ötelemekten söz ediyoruz. Bu büyüklükte bir enerjiyi küçük bir platform veya teknolojik bir araçla üretmek mümkün değildir.”
“Dağları yürütecek güç insan yapımı olamaz”
Üşümezsoy, Kur’an’da geçen “dağları yürüten kudret” ifadesinden yola çıkıp deprem enerjisinin büyüklüğünü anlatırken, sosyal medyada bu süreçlerin tamamen insan eliyle yaratıldığına dair yorumların akıl dışı olduğunu söyledi.
“Atom bombası bile bu enerjiye yaklaşamaz. Böyle bir güç olsaydı, insanoğlu çok daha başka yıkıcı teknolojiler kullanırdı. Deprem doğanın işleyişidir.” dedi.
Erken uyarı sistemi: “Gerçek anlamda erken değil”
Türkiye’de sıkça tartışılan “deprem önceden haber verilir mi?” sorusuna da açıklık getiren Üşümezsoy, Japonya ve Meksika’daki sistemlerin yanlış anlaşıldığını belirtti.
Depremin iki tür dalga yaydığını hatırlatan uzman, şunları söyledi:
- İlk dalga (P dalgası) yıkıcı değildir, daha hızlı ilerler.
- İkinci dalga (S dalgası) yıkıma neden olur ve daha yavaştır.
Bu farktan doğan birkaç saniyelik zamanın, elektrik – doğalgaz – metro sistemlerinin otomatik kapanması için kullanılabildiğini belirten Üşümezsoy: “Bu bir tahmin sistemi değil. Deprem olduktan sonra saniyelik gecikmeyle uyarı verilir. İstanbul’da bu fark 2–3 saniyeyi geçmez.” dedi.
Marmara’da büyük deprem tartışması: “Tek parça dev fay yok”
Programın en dikkat çeken bölümü, Üşümezsoy’un yıllardır dile getirdiği “Marmara’da beklenen büyük deprem senaryosu eksik değerlendiriliyor” açıklaması oldu.
“Marmara Denizi’nin içindeki fay sanıldığı gibi 150 kilometrelik tek bir kırık değildir. Yapılan son jeolojik çalışmalar, bu bölgenin çok daha küçük segmentlerden oluştuğunu gösteriyor.”
Bu nedenle 7.5 ve üzeri büyüklükte bir deprem senaryosunun bilimsel dayanağının zayıf olduğunu söyleyen Üşümezsoy, şunları ekledi:
“20 yıldır söylediğim gibi Marmara’da beklenen maksimum deprem 6.4 — 6.5 aralığındadır. 6.2’lik son depremde bile İstanbul’un binalarının büyük bölümü dayanım gösterdi.”
“İstanbul’da zemine göre risk değişiyor”
İstanbul’un zemin yapısını detaylı şekilde anlatan Üşümezsoy, semt bazlı risk farklılıklarına da değindi.
Daha sağlam bölgeler:
- Haliç’in kuzey yamacı
- Çamlıca – Aydos hattı
- Kartal ve Maltepe’nin üst kotları
- Dragos sırtı
Daha riskli bölgeler:
- Kurbağalıdere çevresi
- Avcılar – Küçükçekmece – Büyükçekmece hattı
- Yenikapı – Unkapanı – Zeytinburnu bandı
Örnekler vererek devam eden Üşümezsoy: “Depremde en büyük yıkım zayıf zeminde olur. Aynı büyüklükte bir deprem, sağlam kayalık bölgelerde hafif sallantı yaratırken, alüvyon tabanlı yerlerde yıkıcı etki gösterir.” dedi.
Kentsel dönüşüm ve şehirleşme: “Sorun zeminde değil, düzensiz şehirleşmede”
Üşümezsoy, sürekli deprem korkusuyla yapılan kontrolsüz kentsel dönüşümleri de eleştirdi.
“Bir sokakta 20 tane 15 katlı bina olmaz. Depremden kaçarken yaşanmaz şehirler yaratıyoruz.” diyerek plansız yapılaşmanın İstanbul’un en büyük problemi olduğunu vurguladı.
Gecekonduların zaman içinde doğal olarak dönüşüm geçirdiğini söyleyen Üşümezsoy, ekonomik gücün artmasının dönüşümün kalitesini belirlediğini ifade etti.
Konuşmanın sonunda Üşümezsoy, sürekli “Marmara’da büyük deprem geliyor” başlıklarıyla korku yaratılmasının toplumda panik etkisi oluşturduğunu söyledi.
Üşümezsoy, “Bilimsel veriler Marmara’da beklenen depremin yıkıcı bir mega deprem olmayacağını gösteriyor. İstanbul’u diken üstünde tutmaya gerek yok.”dedi.
Serpil ADAK