2008 yılı Ekim ayı başından itibaren yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayıp emekli olacakların durumu netlik kazandı. Özellikle Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) uygulamasına ilişkin tartışmalara, Anayasa Mahkemesi’nin verdiği karar son noktayı koydu.
Kimlerin Aylığı Kesilecek?
2008 yılı Ekim ayı itibarıyla (4/a) ve (4/c) sigortalısı olarak çalışmaya başlayıp yaşlılık aylığı bağlanan kişilerin, emekli olduktan sonra çalışmaya devam etmeleri durumunda bazı farklı uygulamalar devreye giriyor. Buna göre:
- Kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar hariç, yeniden çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları kesilecek.
- Aylıkları kesilen sigortalıların, çalışmaya devam ettikleri süreçte kısa, uzun vadeli ve genel sağlık sigortası primleri ödenecek.
- Çalışma süresi sona erdiğinde, bu süreleri kapsayacak şekilde aylıkları yeniden hesaplanacak.
Tarımsal Faaliyet Yürütenlere Ayrıcalık
5510 sayılı Kanun’a göre, kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulunan (4/b) sigortalılarının emekli aylıkları kesilmeyecek. Ancak, bu sigortalıların emekli aylıklarından %15 oranında SGDP kesintisi yapılacak. Bu durum için ilgili sigortalının Kuruma yazılı başvuruda bulunması gerekiyor.
SGDP Uygulaması Anayasaya Aykırı Mı?
SGDP uygulamasına ilişkin bazı kesimlerden gelen itirazlar, Anayasa Mahkemesi tarafından incelendi. Kendi nam ve hesabına çalışması bulunan sigortalılardan SGDP alınmasının Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle yapılan başvuru, mahkeme tarafından reddedildi.
Anayasa Mahkemesi’nin Kararı
Anayasa Mahkemesi, 5 Kasım 2008 tarihli ve 27045 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan kararında şu değerlendirmelere yer verdi:
- Sosyal güvenlik destek priminin, sosyal güvenlik kurumlarının mali yapılarının güçlendirilmesi amacıyla uygulandığı belirtildi.
- Çalışmaya devam eden emekliler ile çalışmayanlar arasında adil bir denge kurulduğu vurgulandı.
- Emekli olduktan sonra çalışmaya devam eden kişilerin, genç nesillerin işgücüne katılımını engelleyebileceği; bu nedenle SGDP uygulamasının sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği için gerekli olduğu ifade edildi.
- Anayasa’nın 60. maddesinde belirtilen, devletin sosyal güvenlik hakkını sağlamakla yükümlü olduğu hükmüne vurgu yapıldı.
Devletin Sosyal Güvenlikte Sürdürülebilirlik Amacı
SGDP uygulamasıyla sosyal güvenlik sistemine katkı sağlanmasının hedeflendiği belirtilirken, Anayasa’nın 65. maddesinde yer alan, devletin mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde sosyal ve ekonomik hakları güvence altına alacağı hükmü hatırlatıldı.
Sonuç olarak, 2008 yılı Ekim ayı sonrası ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve emekli olan kişilerin durumuna ilişkin tereddütler giderilmiş oldu. SGDP uygulamasının Anayasa’ya uygun olduğu, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği için gerekli olduğu mahkeme kararıyla kesinleşti.
HABER MERKEZİ