Akran Zorbalığı Nedir?
Akran zorbalığı, bir veya daha fazla öğrencinin, başka bir öğrenciye kasıtlı olarak zarar vermesi veya rahatsız etmesi durumudur. Bu zorbalık türleri arasında fiziksel saldırılar, sözlü hakaretler, alay etme, dışlama ve çevrimiçi zorbalık (siber zorbalık) yer alır. Akran zorbalığı genellikle güç dengesizliği olan durumlarda meydana gelir, bu da mağdurun kendisini savunmasını zorlaştırır.
Akran Zorbalığının Etkileri
Akran zorbalığının çocuklar üzerinde ciddi etkileri olabilir. Zorbalığa maruz kalan çocuklar genellikle düşük özgüven, anksiyete, depresyon ve sosyal çekilme gibi sorunlar yaşarlar. Akademik başarıları da olumsuz etkilenebilir. Akran zorbalığı, mağdurların okula gitmek istememelerine ve eğitim hayatlarında kalıcı hasarlara yol açabilir.
Okullarda Akran Zorbalığını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
Farkındalık Oluşturma: Akran zorbalığı ile mücadelede ilk adım, öğrenciler, öğretmenler ve ebeveynler arasında farkındalık yaratmaktır. Okullarda düzenlenen seminerler, konferanslar ve eğitim programları ile akran zorbalığının ne olduğu, nasıl tespit edilebileceği ve nasıl önlenebileceği hakkında bilgi verilebilir.
Okul Politikaları ve Prosedürleri: Okullar, zorbalığa karşı net politikalar ve prosedürler geliştirmelidir. Bu politikalar, zorbalık vakalarının nasıl rapor edileceğini, nasıl ele alınacağını ve zorbalığa karışan öğrenciler için hangi disiplin önlemlerinin uygulanacağını içermelidir.
Pozitif Okul Kültürü: Öğrenciler arasında empati, saygı ve işbirliğini teşvik eden bir okul kültürü oluşturmak, akran zorbalığını önlemede önemli bir rol oynar. Öğretmenler ve okul personeli, öğrenciler arasında olumlu ilişkiler geliştirmeye yönelik etkinlikler düzenleyebilir.
Gözlem ve Müdahale: Öğretmenler ve okul personeli, öğrenciler arasındaki etkileşimleri yakından gözlemlemeli ve zorbalık belirtileri gördüklerinde hızlıca müdahale etmelidir. Erken müdahale, zorbalığın ilerlemesini ve mağdurların zarar görmesini önleyebilir.
Destek Hizmetleri: Zorbalığa maruz kalan öğrenciler için psikolojik danışmanlık ve destek hizmetleri sunulmalıdır. Bu hizmetler, mağdurların yaşadıkları travmayı atlatmalarına ve yeniden güven kazanmalarına yardımcı olabilir.
Ebeveynlerin Rolü
Ebeveynler, çocuklarının zorbalığa maruz kaldığını veya zorbalık yaptığını fark ettiklerinde, duruma müdahale etmelidir. Çocukları ile açık ve dürüst iletişim kurarak, onların duygusal durumlarını anlamak önemlidir. Ebeveynler, okulla işbirliği yaparak, sorunların çözülmesine yardımcı olabilirler.
Teknolojinin Rolü
Günümüzde teknolojinin yaygınlaşması ile birlikte siber zorbalık da artmıştır. Sosyal medya platformları ve mesajlaşma uygulamaları üzerinden yapılan zorbalık, çocukların psikolojik sağlığını olumsuz etkileyebilir. Ebeveynler ve okullar, çocukları siber zorbalığa karşı bilinçlendirmeli ve gerekli önlemleri almalıdır.
Psikolog Gözüyle
Balıkesir’in önde gelen Psikologlarından olan Muhammed Recep Akan, çocukların birbirlerine uyguladıkları akran zorbalığına ilişkin olarakşu açıklamaları yaptı;
“14 Haziran 2024 tarihi itibariyle 2023-2024 eğitim öğretim yılını tamamlamış olacağız. Bir sonraki öğretim dönemine kadar çocuklar hem dinlenip hem de hazırlanma sürecinden geçecekler. Bu tatil döneminin diğerlerinden bir farkı olacak bu da çocukların en azından tatil döneminde daha az akran zorbalığına maruz kalacak olmaları.
Günümüzde yaygınlığı gittikçe artmakta olan bir kavram akran zorbalığı, aynı yaş döneminde olan bireyler arasında kendini diğerlerinden üstün gören ya da diğer kişi ya da kişilerin zayıf özelliklere sahip olduğunu düşünen çocukların birbirleri üzerinde otorite kurma çabasına bu ismi vermekteyiz.” İfadelerini kullanan akan açıklamasının devamında “akran zorbalığı” kavramının derinliklerine indi.
Psikolog Recep Akan, “Peki ne oldu da bu kavram yaygınlaştı?
Bu soruya cevap vermek için günümüzdeki çocuk eğitimi anlayışına bakmakta fayda olduğunu düşünüyorum. Günümüzde çocuklar ya çok övülüp göklere çıkartılıyor ya da yok sayılıp aşağılanıyor. Hem aşırı övülen hem de aşırı yerilen çocuklar ise daha düşük özsaygıya sahip olduğundan diğer çocuklar üzerinden bu eksikliklerini giderme çabası içerisine giriyorlar bu da ikili ilişkileri bir çıkmaza sürüklüyor ve duygusal anlamda güçsüz olan çocuğun sıkıntı yaşamasına sebep oluşturuyor.” dedi.
Akan çocukların ruhsal ve duygusal sağlığını korumak adına tavsiyelerde bulundu; “Peki çocuğumuzu bu zorba bireylerden nasıl koruyabiliriz?
Bu sorunun cevabı söylem olarak kolay eylem olarak zor olsa da, duygusal farkındalık ile onları bu sıkıntılı süreçten uzaklaştırabiliriz. Bunun için de, çocuğumuzun duygusal zekasını geliştirmemiz gerekmekte. Duygu farkındalığı yüksek olan bir çocuk zorbalığın karşısında çok daha güçlü bir şekilde durabiliyor ve daha az etkileniyor.”
Psikolog Recep Akan akran zorbalığına karşıt bir kavram olan “akran nezaketi”ne değindi. “Okullarda neyi teşvik edebiliriz?
Bunun cevabı da olumsuzu vurgulamak yerine, olumluyu ön plana çıkartarak yapılabilir yani akran nezaketi vurgusunu arttırarak. Akran nezaketi kavramı daha çok yeni o yüzden sıklıkla vurgulanmaya ve hayatın içerisinde kendine yer bulmaya çok ihtiyacı var.
Peki bu kavram nedir?
Bireyler arasındaki ilişkide; empatiyi, sevgiyi, anlayışı, hoşgörüyü, yakınlığı artırmak olarak ifade edebiliriz.”
Akran zorbalığına maruz kalan ve akranlarına zorbalık uygulayan çocukların öğretmen ve ailelerinin davranışlarının oldukça önemli olduğunu vurguladı. Akan son olarak, “Eğer bu nitelikler evde yaygınlaşmaya başlarsa, zamanla okullara da yayılacağını temenni ediyoruz.” cümlesiyle hareketin öncelikle evden başlaması gerektiğinin altını çizdi. Havva ERTÜRK