Teknoloji her geçen gün ilerliyor, yapay zeka ve robotlar hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geliyor. Robotlar artık fabrikalarda işçi, evlerimizde yardımcı, hatta bazı alanlarda arkadaş olarak rol alıyor. Ancak, insanlık deneyiminin bazı yönleri, hala bu mekanik dâhiler için büyük bir meydan okuma. İşte robotlara öğretilmesi zor olan, hatta belki de imkânsız olan beş görev:
- Empati Kurmak
Empati, bir kişinin karşısındaki bireyin duygularını anlayıp onun bakış açısını kavramasıdır. İnsanlar genelde duygusal ipuçlarını gözlemler, ses tonundaki değişiklikleri algılar ve karşısındakinin içinde bulunduğu ruh halini tahmin eder. Robotlar, yüz ifadelerini veya ses tonlarını analiz edebiliyor olsa da, bir duyguyu tam anlamıyla anlamak ve buna göre samimi bir tepki vermek onlar için hâlâ zor bir görev. Örneğin, bir arkadaşınız kötü bir gün geçirdiğinde, yalnızca “üzgün” olduğunu algılamak yetmez; doğru bir tepki verebilmek için o kişinin geçmişini, kişisel hassasiyetlerini ve bağlamı da anlamanız gerekir.
- Sanatsal Yaratıcılık
Sanat, insan zihninin ve ruhunun soyut ifadesidir. Bir robot bir resim yapabilir veya müzik besteleyebilir, ancak bu tamamen algoritmalar ve verilerle sınırlıdır. Bir robotun, bir insanın kişisel deneyimlerinden, duygularından veya toplumsal olaylara verdiği tepkilerden ilham alarak sanatsal bir eser yaratması neredeyse imkânsızdır. Örneğin, bir şairin acı dolu bir geçmişten ilham alarak yazdığı şiir, bir robotun öğrenebileceği kodlarla yapılamaz.
- Beklenmeyen Durumlarda Karar Vermek
İnsanlar, belirsizliklerle dolu bir dünyada yaşar ve her an yeni, öngörülemez durumlarla karşılaşır. Bu gibi durumlarda içgüdülerine ve geçmiş deneyimlerine dayanarak kararlar alır. Robotlar, programlanmış senaryolara dayanarak hareket eder ve beklenmedik bir durumla karşılaştıklarında genellikle “hata” verirler. Örneğin, bir sokakta karşıdan karşıya geçmeye çalışan bir robot, trafik ışıkları bozulduğunda veya beklenmedik bir olay yaşandığında ne yapacağını bilemeyebilir.
- İnce Motor Becerileri
İnsanların elleri ve parmakları, küçük ve hassas hareketler yapmada inanılmaz bir beceriye sahiptir. Bir iğneye iplik geçirmek, karmaşık bir origami yapmak ya da bir yumurtayı çatlatmadan kırmak gibi görevler, ince motor becerileri gerektirir. Robotlar bu tür görevlerde genellikle başarısız olur veya çok sınırlı bir başarı sergiler. İnsan elinin karmaşıklığını ve esnekliğini taklit etmek, mühendislik açısından hâlâ büyük bir zorluktur.
- Ahlaki ve Etik Kararlar Almak
Ahlaki kararlar genellikle gri alanlarda yer alır ve durumun karmaşıklığına bağlı olarak değişir. İnsanlar, kendi değerlerine, deneyimlerine ve toplumsal normlara dayanarak etik seçimler yapabilir. Ancak, bir robot için bir kişinin hayatını kurtarmak ile başkalarına zarar verme ihtimali arasında seçim yapmak gibi bir görev neredeyse imkânsızdır. Çünkü bu tür durumlar, kesin kurallar yerine, duruma özgü değerlendirmeler gerektirir.