Balıkesir, yalnızca zeytinyağı ve et ürünleriyle değil, mutfağını benzersiz kılan baharatları ve aromatik otlarıyla da Türkiye’nin en zengin lezzet duraklarından biri. Ege ve Marmara iklimlerinin buluştuğu bu bereketli şehirde, dağlardan gelen kekik kokusu, ovalardan yükselen nane ferahlığıyla birleşerek sofralara unutulmaz tatlar katıyor. Yüzyıllardır doğanın sunduğu bitkiler, Balıkesir mutfağının vazgeçilmez kimliğini oluşturuyor.
Kekik Kokulu Dağlardan Sofralara
Balıkesir’in dağ köylerinde, özellikle Sındırgı ve Dursunbey çevresinde doğal kekik oldukça yaygın. Halk arasında “dağ kekiği” olarak bilinen bu bitki, hem et yemeklerinde hem de zeytinyağlılarda kendine özgü aromasıyla fark yaratıyor. Özellikle Balıkesir köftesi, keçi eti ve kuzu tandır gibi yemeklerde sıkça kullanılan kekik, yöre halkı tarafından “doğal antibiyotik” olarak da tanımlanıyor. Kurutulmuş ya da taze haliyle tüketilen kekik, şehrin doğasından sofralarına taşınan en kıymetli miraslardan biri.
Nane: Sofraların Ferahlığı
Balıkesir mutfağının olmazsa olmazı nane, hem taze hem kuru haliyle kullanılıyor. Zeytinyağlılar, cacık, yoğurtlu soslar ve çorbalar nane sayesinde eşsiz bir lezzet kazanıyor. Özellikle yöresel yemeklerden yufka tiridi ve topalak mantı gibi tariflerde kuru nane, hem renk hem de aroma katıyor. Karesi ve Altıeylül ilçelerinde pazarlarda her mevsim taze nane demetleri görmek mümkün. Şehir dışından gelen ziyaretçilerin de en çok aldığı ürünlerden biri olan Balıkesir nanesi, bölgenin sembolü haline gelmiş durumda.
Adaçayı ve Biberiye: Zeytinyağlılara Ege Dokunuşu
Balıkesir’in Ege mutfağına yakın bölgelerinde, özellikle Ayvalık ve Edremit çevresinde adaçayı ve biberiye yaygın olarak yetişiyor. Bu iki aromatik bitki, zeytinyağlı yemeklerde ve balık tariflerinde sıklıkla tercih ediliyor. Tavuk, patates ve deniz ürünlerinde harika bir denge sağlayan biberiye; adaçayı ise hem yemeklerde aroma vermek hem de bitki çayı olarak tüketilmek için kullanılıyor. Doğadan gelen bu otlar, Balıkesir’in aromatik mirasını temsil ediyor.
Kırmızı Biber, Karabiber ve Kimyon: Sofraların Üçlü Baharat Gücü
Balıkesir mutfağında neredeyse her evde bulunan üç baharat vardır: kırmızı biber, karabiber ve kimyon. Kırmızı biber, özellikle etli yemeklerde ve sebze sotelere renk ve hafif bir acılık katıyor. Karabiber, Balıkesir köftesinin vazgeçilmez bileşenlerinden biri. Kimyon ise köfte ve baklagil yemeklerinde sindirimi kolaylaştırıcı etkisiyle biliniyor. Özellikle Susurluk’ta yapılan ev köftelerinde kimyon oranı lezzetin belirleyici unsurlarından biri olarak öne çıkıyor.
Sumak ve Zencefil: Yeni Nesil Baharat Trendleri
Geleneksel baharatların yanı sıra Balıkesir’de son yıllarda sumak ve zencefil de popüler hale geldi. Sumak, özellikle salatalara ve soğuk zeytinyağlılara ekşi bir tat kazandırmak için tercih ediliyor. Ayvalık ve Burhaniye restoranlarında sumaklı soğan salatası neredeyse her menüde yer alıyor. Zencefil ise hem mutfakta hem de aktar raflarında sağlık amaçlı olarak öne çıkıyor. Soğuk algınlığına karşı sıkça kullanılan “zencefil, bal ve limon” karışımı, Balıkesirli evlerinde şifa deposu olarak biliniyor.
Balıkesir Aktarlarında Şifalı Bitkiler
Balıkesir’in aktarcıları, baharatın yanı sıra şifalı bitkiler konusunda da oldukça zengin bir yelpazeye sahip. Melisa, papatya, hibiskus, alıç çiçeği ve hindiba kökü en çok satılan doğal ürünler arasında yer alıyor. Özellikle kış aylarında bu bitkiler çay formunda tüketilerek bağışıklık sistemini güçlendirmede kullanılıyor.
Doğadan Gelen Lezzet: Aromatik Kimlik ve Kültürel Miras
Balıkesir mutfağının en büyük gücü doğadan geliyor. Dağlardan toplanan kekik, tarlalarda yetişen nane, bahçelerde kurutulan biber ve pazarlarda satılan sumak… Hepsi şehrin doğasına sinmiş birer lezzet hikayesi. Yerel üreticiler, bu doğal baharatların hem ekonomik hem de gastronomik değerini korumak için çalışmalar yürütüyor. “Sofradaki Balıkesir” projesi, bu zenginliğin kayıt altına alınmasında önemli bir adım olarak görülüyor.
Balıkesir Baharatlarıyla Lezzetin Kalbi
Balıkesir’in baharat kültürü, doğayla iç içe geçmiş bir yaşamın yansıması. Her ot, her baharat ayrı bir hikâye taşıyor. Dağ köylerinde kurutulan kekik, Edremit pazarında satılan nane demetleri, Susurluk’ta yoğurtla harmanlanan karabiber… Hepsi Balıkesir mutfağının sadece damakta değil, ruhlarda da yer etmesini sağlıyor.
Sıla Solaklar VERİM