Günlük hayatta sıkça duyarız:
“Angut gibi bakma!”
Birisi şaşırınca, boş bakınca, ya da olup biteni algılamakta gecikince hemen yapıştırılır bu cümle. Yargı doludur, biraz da hafiften küçümseme vardır içinde. Ama durun bir dakika… Gerçekten kimdir bu Angut? Ve neden bize kötü kötü bakıyormuş gibi bir ün salmış?
Angut Nedir?
Angut, aslında oldukça sevimli bir su kuşudur. Bilimsel adı Tadorna ferruginea olan bu canlı, Türkiye’de özellikle sulak alanlarda yaşar. Kızılımsı tüyleri, uzun boynu ve çift olarak gezinmesiyle dikkat çeker. Gören “ne hoş kuş” der ama adı pek hoş çağrışımlar yapmaz. Neden mi? Çünkü angutun bakışı donuk, dalgın ve ifadesizdir. Bu yüzden halk arasında bu kuşa bakan biri, onu hep bir boşlukta görür. İşte oradan gelir o meşhur söz:
“Angut gibi bakmak!”
Peki Bu Deyim Ne Anlatır?
Bu deyim, halk arasında:
- Dalgın dalgın bakmak
- Boş boş etrafa bakmak
- Bir şeyi anlayamamış, idrak edememiş gibi durmak
anlamlarında kullanılır. Karşıdaki kişiye “kendine gel, toparlan, neye baktığını bil” demenin hafif sarsıcı bir yoludur.
Ama işin içinde biraz mizah, biraz kültürel yargı, biraz da yanlış anlaşılmış bir hayvan sevgisi vardır.
Kültürel Açıdan Bir Yargı Mekanizması mı?
Aslında angut, oldukça sadık bir kuştur. Eşini kaybettiğinde uzun süre yas tutar, tek başına yaşamaya devam eder. Bazı halk inanışlarında aşkın ve sadakatin sembolü olarak da bilinir. Yani bizim küçümseyerek kullandığımız “angut gibi” deyimi, bir açıdan bakıldığında gayet onurlu bir duruşa işaret eder.
Ne var ki biz, donuk bakışları üzerinden tanımışız bu kuşu. “Sürekli eşini bekleyen, hareketsizce suya bakan kuş” algısı, zamanla bu deyimi şaşkınlık ve anlayış eksikliği anlamına çekmiş.
Her “angut gibi bakma” dediğimizde belki bir yargıyı dillendiriyoruz. Ama bazen de içimizden geçen şu olabilir:
“Bu işin ne olduğunu bir türlü anlayamadın mı dostum?”
Ve bunu söylerken aslında bir kuşun donuk ama derin bakışlarını arkamıza alıyoruz.
Küçümseyerek değil, belki biraz da gülümseyerek bakmak gerek.
Zira kimi zaman hepimiz bir şeylere angut gibi bakıyoruz.
Kimi zaman anlamadığımız için, kimi zaman çok düşündüğümüz için…
Bundan sonra biri size “angut gibi bakma” derse, ona şöyle deyin:
“Sadakatle bakan bir kuşum ben, anlamaya çalışıyorum.”