Yaz aylarının vazgeçilmez meyvesi olan karpuz, serinletici etkisi ve lezzetiyle sofraların baş tacı. Ancak bazı karpuzlar, sağlığa ciddi zarar verebilecek şekilde “zehirli” olabilir. Erken hasat edilen, aşırı gübre kullanılan veya uygun şekilde saklanmayan karpuzlar, gıda zehirlenmesine yol açabiliyor. Peki, zehirli karpuz nasıl anlaşılır? Belirtileri nelerdir? İşte detaylar…
Zehirli Karpuz Nedir?
Zehirli karpuz, tüketildiğinde insan sağlığını tehdit edebilecek, bozulmuş ya da yüksek düzeyde kimyasal kalıntı içeren karpuzlara halk arasında verilen bir isim. Özellikle olgunlaşmadan koparılan veya aşırı gübre ile büyütülen karpuzlar, nitrat içeriği nedeniyle sağlık açısından risk oluşturabiliyor.
Hangi Durumlarda Karpuz Zehirleyebilir?
Bazı üretim ve saklama hataları, karpuzun zehirli hale gelmesine neden olabiliyor. Bunlar arasında şunlar yer alıyor:
- Olgunlaşmadan toplanmış olması
- Aşırı azotlu gübre kullanımı (yüksek nitrat içeriği)
- Tarım ilacı kalıntıları
- Çatlamış ya da çürümüş olması
- Güneş altında uzun süre bekletilmesi
Zehirli Karpuz Nasıl Anlaşılır?
Karpuzun görüntüsü ve tadı, onun sağlıklı olup olmadığı hakkında önemli ipuçları verir. Zehirli olabileceği düşünülen karpuzlarda şu özellikler dikkat çeker:
İç Rengi Normalden Fazla Parlak ve Kırmızıysa
Doğal olgunlukla oluşan karpuzlarda renk canlı ama dengelidir. Eğer içi anormal derecede koyu ve parlaksa, bu durum aşırı nitrat kullanımını gösterebilir.
Lifli, İpliksi Bir Yapı Varsa
Karpuz kesildiğinde iç dokusu dağılır gibi oluyorsa, bu bozulduğuna işaret edebilir.
Acımsı Tat Alınıyorsa
Karpuz doğal olarak tatlıdır. Eğer dilde acılık hissediliyorsa tüketilmemelidir.
Kesildiğinde Köpürme veya Koku Oluyorsa
Fermente olmuş karpuzlar kesildiğinde köpürme yapabilir veya kötü bir koku yayabilir. Bu durum, mikrobiyal bozulmaya işarettir.
Kabukta Çatlak veya Küflenme Varsa
Gözle görülen çatlaklar, kabuk altında mikrop üremesine neden olabilir. Küf oluşmuşsa kesinlikle tüketilmemelidir.
Zehirli Karpuzun Belirtileri Nelerdir?
Zehirli karpuz tüketildikten birkaç saat içinde şu belirtiler görülebilir:
- Mide bulantısı
- Karın ağrısı
- Kusma
- İshal
- Baş dönmesi
- Bebeklerde ve çocuklarda halsizlik ve huzursuzluk
Bu belirtiler hafif seyredebildiği gibi ciddi bir gıda zehirlenmesine de dönüşebilir.
Ne Yapılmalı?
Zehirli karpuzdan şüphelenildiğinde öncelikle bol su içilmeli, sıvı kaybı engellenmelidir. Belirtiler şiddetliyse ya da uzun süre devam ediyorsa vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Şüpheli karpuz asla başkalarına verilmemeli, imha edilmelidir.
Sağlıklı Karpuz Nasıl Seçilir?
Market ya da manavdan karpuz alırken şu detaylara dikkat etmek önemlidir:
- Alt kısmında sarı leke olması doğal olgunluğun göstergesidir.
- Kabuk tok ses çıkarıyorsa içi doludur.
- Mat ve sert kabuklu olanlar tercih edilmelidir.
- Ağırlığına göre iri duran karpuzlar daha suludur.
- Çatlak ya da küf izi olanlardan kaçınılmalıdır.
Uzmanlar Uyarıyor
Gıda güvenliği konusunda uzmanlar, özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerin şüpheli gıdalardan uzak durması gerektiğini vurguluyor. Doğal yöntemlerle yetiştirilen, güvenilir yerlerden alınan karpuzların tercih edilmesi, sağlık açısından büyük önem taşıyor.
Balıkesir’de de Risk Bulunuyor
Yaz mevsiminin en çok tüketilen meyvelerinden biri olan karpuz, Balıkesir genelinde de yoğun olarak pazarlarda ve marketlerde yerini alıyor. Şehirde özellikle Haziran sonu ve Temmuz başında satışa sunulan karpuzların bir kısmının erken hasat edildiği, bu nedenle olgunlaşmadan piyasaya sürüldüğü belirtiliyor.
Balıkesir’in bazı bölgelerinde yapılan kontrollerde, uygun olmayan koşullarda taşınan ya da saklanan karpuzların bozulmaya başladığı tespit edildi. Uzmanlar, vatandaşların satın aldıkları karpuzlarda dış kabuk görünümüne, kokuya ve iç yapısına dikkat etmeleri gerektiğini vurguluyor. Tüketim sonrası mide bulantısı, ishal ve kusma gibi şikayetler görüldüğünde en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması öneriliyor.
Şefiye YILDIRIM