ABD’de Kongre’nin geçici bütçe konusunda anlaşamaması, ülke tarihinin en uzun süreli hükümet kapanmasını beraberinde getirdi. 36 gündür kapalı olan federal kurumlarda milyonlarca kişi maaş alamıyor, kamu hizmetlerinde ciddi aksamalar yaşanıyor.
En Uzun Süreli Hükümet Kapanması
Amerika Birleşik Devletleri, 2018-2019 döneminden bu yana ilk kez hükümet kapanmasıyla karşı karşıya. Ancak bu kez kriz daha da derin. 1 Ekim’de başlayan kapanma, bugün itibarıyla 36. gününe girerek ABD tarihinin en uzun süreli hükümet durgunluğu oldu.
Krizin temel nedeni, Kongre’deki Demokratlar ile Cumhuriyetçiler arasında geçici bütçe üzerinde uzlaşma sağlanamaması. Temsilciler Meclisi 19 Eylül’de 21 Kasım’a kadar finansman sağlayacak geçici bütçeyi onaylasa da, Senato’da taraflar arasında anlaşma çıkmadı. Böylece mali yılın bitimi olan 30 Eylül’de bütçe onaylanmayınca hükümet, 1 Ekim itibarıyla harcama yetkisini kaybetti.
Federal Kurumlarda Hayat Durdu
Bütçenin onaylanmaması nedeniyle federal kurumlar fonlarını kullanamıyor. Bu da yüz binlerce kamu çalışanının maaş alamadan görevine devam etmesi anlamına geliyor. Bazı kurumlar zorunlu izne çıkarken, gıda yardımı, çocuk bakımı fonları ve sosyal destek programları ciddi şekilde aksadı.
Özellikle düşük gelirli Amerikalılar, hükümetin kapanmasından en fazla etkilenen kesim oldu. Her sekiz kişiden biri, Ek Beslenme Yardım Programı (SNAP) aracılığıyla gıda desteği alıyor. Ancak fon kesintileri nedeniyle bu ay yardımların yalnızca bir kısmı ödenebildi.
Havacılık Sektöründe Kaos Uyarısı
ABD Ulaştırma Bakanı Sean Duffy, kapanmanın devam etmesi halinde ülke genelinde hava taşımacılığının çökebileceği uyarısında bulundu. Yaklaşık 13 bin hava trafik kontrolörünün maaş alamadan çalıştığını belirten Duffy, “Demokratlar bu çıkmazı bir hafta daha uzatırsa, büyük bir kaos göreceğiz. Toplu uçuş gecikmeleri ve iptaller yaşanabilir. Hava sahasının bazı bölümlerini kapatmak zorunda kalabiliriz,” dedi.
Geçici Bütçelerin Önemi
ABD’de mali yıl her yıl 1 Ekim’de başlıyor, 30 Eylül’de sona eriyor. Kongre, yeni mali yıl başlamadan bütçeyi onaylayamazsa hükümet geçici bütçelerle ayakta kalıyor. Ancak geçici bütçeler de onaylanmadığında federal kurumlar harcama yetkisini kaybediyor. Bu süreçte yalnızca hayati hizmetler devam ediyor. Ordu, istihbarat ve kamu hastanelerindeki personel görevlerine devam etse de, maaşlarını ancak yeni bütçe yürürlüğe girdiğinde alabiliyor. Bu durum, özellikle sağlık ve güvenlik sektörlerinde çalışanlar arasında ciddi moral bozukluğu yaratmış durumda.
Krizin Odağında Sağlık Harcamaları
Kongre’deki anlaşmazlığın temelinde ise sağlık harcamaları yer alıyor. Cumhuriyetçiler, geçici bütçeyi geçirmek için gerekli 60 oya sahip değil. Bu nedenle Demokratların desteği zorunlu. Ancak Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasını ve sosyal yardımlarda kesintilerin durdurulmasını şart koşuyor. Cumhuriyetçiler ise bu taleplerin “bütçeye yük getireceğini” ve “ABD’lilerin sağlık hizmetlerine erişimini zorlaştıracağını” savunuyor. Taraflar arasındaki bu gerilim, bütçe krizini daha da çıkmaza sokmuş durumda.
Şükran Günü Öncesi Umut Işığı
Kapanmanın 36. gününde olmasına rağmen bazı ılımlı Demokrat ve Cumhuriyetçi senatörlerin 27 Kasım’daki Şükran Günü öncesinde uzlaşma arayışında oldukları bildiriliyor. Ancak anlaşmanın kısa vadede sağlanıp sağlanamayacağı belirsiz.
2018-2019 döneminde yaşanan 35 günlük kapanma, dönemin başkanı Donald Trump döneminde rekor kırmıştı. Ancak bugün yaşanan kriz, o rekoru da aşarak ABD tarihine “en uzun hükümet kapanması” olarak geçti.
İHA